ft.
vloer te dichten met dure nieuwe plavuizen.
Na de reformatie nam vanaf de tweede helft
van de 17e eeuw de vraag naar particuliere gra
ven sterk af. Veel zerken, die allang geen eige
naar meer hadden, bleven in de kerk liggen en
vaak lieten ook nieuwe eigenaren de oude zer
ken gewoon op hun graf liggen, soms met, soms
zonder toevoeging van hun eigen naam. Kort
om: de zerken werden gerecycled. Veel 16e -eeuw-
se zerken zijn in de 17e en 18e eeuw hergebruikt,
soms door latere generaties van de dezelfde fa
milie, soms ook door geheel andere families. Dit
leidde niet zelden tot verminking van de middel-
eeuwse decoratie en heraldische kentekens.
De grootste schade aan de afbeeldingen werd
aangericht in de Bataafse en Franse tijd. Eind 18e
eeuw werden veel familiewapens op de zerken
uitgehakt op bevel van hogerhand. In dit geval
de Provisionele Representanten van het Volk van
Gelderland (ingesteld in 1795), het hoogste be
stuursorgaan, later opgevolgd door de Nationa
le Vergadering. Eén van de ingrijpende besluiten
van dit orgaan was de afschaffing van de eerste
stand: de ridderschap.
Later zijn door oorlogsgeweld (1945), instor
tingen, torenbrand (1948) diverse zerken ver
nield en verwijderd. Met name in de noordwest
hoek van de Walburgiskerk ontstond de groot
ste schade. Zo ontbreken er vijftien zerken die
oorspronkelijk onder het torengewelf en op de
plaats van de huidige balie lagen en nog door
Muschart beschreven zijn.
Niet alleen zijn veel zerken verdwenen, maar
ze liggen meestal ook niet meer op de oorspron
kelijke plek. Bij restauraties zijn veel zerken ver
plaatst en vaak ook niet meer in de oorspronke
lijke oriëntatie teruggelegd.
Stijlen
Van de 250 zerken in de Walburgiskerk zijn er
zeker 145 afkomstig uit de 16e en 17e eeuw toen
grafzerken in de mode kwamen. Hét type zerk
in de 16e eeuw is de steen waarop de inscriptie
rondom is aangebracht in een tekstband met
gotische letters in het Latijn, onderbroken door
vierpassen, terwijl op het middenveld een grote
vierpas is te zien met daarin een klassiek wapen
schild dat met een lint is opgehangen aan een
vierpas of een boomstronk. De letters worden in
deze periode niet ingehakt maar de ruimte tus
sen de letters werd weggehakt.
De 17e eeuw is de bloeiperiode van de wapen-
wis®
16 ZUTPHEN
2023 1
Een typische wapenzerk uit de 16e eeuw in de
Michaelkapel van Wilhelmina Kreynck. Er was
op het randschrift nog voldoende ruimte voor
haar echtgenoot Hendrick Ruiters (Ruyter of
Ruetters), maar die heeft kennelijk elders een
onderkomen gevonden. Beiden zijn in het alli-
antiewapen in het midden vertegenwoordigd.
In de hoeken aan de linkerkant de wapens van
de schoonouders en aan de rechterkant die
van haar ouders.
F.
