Elck syn waerom
Tesselschade - Arbeid Adelt
Regina
Bennink
Wat voorafging
Arbeid Adelt en Tesselschade streven naar verbe
tering van het lot van onvermogende vrouwen
uit de “beschaafde” stand.2 Ze willen hen de mo
gelijkheid bieden om iets te verdienen met zelf
gemaakt handwerk, waarvoor ze in ruil financi
eel ondersteund worden. De vruchten van hun
arbeid worden in depots en op bazaars verkocht.
Sommigen wordt de kans geboden een cursus
of opleiding te volgen. In tegenstelling tot vrou-
151 jaar geleden in 1821 richt Betsy Perk (1833-1906) de eerste Nederlandsche vrouwenbewe
ging in Nederland op: Arbeid Adelt. Wegens een bestuursconflict splitst zich al binnen een
jaar een nieuwe vereniging af: de Algemene Nederlandsche Vrouwenbeweging Tesselschade.1
De doelstelling wordt vrijwel ongewijzigd overgenomen; ze zijn haast identiek, maar toch
blijven ze stug ieder hun eigen weg gaan tot ze in 1953 fuseren. Voortaan heten ze de Algeme
ne Nederlandsche Vrouwenvereniging Tesselschade-Arbeid Adelt (TAA).
wen uit de arbeidersklasse, waarvoor
werken een bittere noodzaak is,
wordt een vrouw uit de ho
gere klasse verondersteld
thuis te blijven en haar tijd
te vullen met huishoude
lijke werk, handwerken,
pianospelen, lezen en an
dere dameshobby’s. Als
ze niet trouwt dan blijft
ze in de familiekring wo
nen, veroordeeld tot een
nederige plaats in ander
mans huisgezin en eeuwi-
.3
Er komen Bureaus van
Voorlichting en Arbeidsbe
middeling, de zogenaam
de Bemiddelingsbureaux.
De beroepen waarvoor bemiddeld wordt zijn
dan nog typische vrouwenberoepen: hulp in de
huishouding, gezelschapsdame, onderwijzeres,
bloemiste, etc. De meisjes en vrouwen die een
opleidingssubsidie krijgen worden candidates
genoemd. Voorwaarde is dat een candidate en
haar familie de opleiding niet zelf kunnen beta
len en dat de opleiding uitzicht moet bieden op
betaald werk.
Deftige dames zijn het die de verenigingen
besturen, afkomstig uit de hogere (midden)klas-
se. Waarschijnlijk geldt hetzelfde voor de leden.
eide verenigingen heb-
B ben een afdeling
in Zutphen; Tes-
selschade al in
1872! Van die
eerste jaren zijn nauwe
lijks documenten. De drie
bewaard gebleven notu
lenboeken van de afde
ling Zutphen beginnen in
1946 en eindigen in 1987.
Aanvankelijk betreft het
alleen die van Tesselscha
de, tot beide verenigingen
fuseren. Dit artikel geeft
een inkijkje in het reilen
en zeilen van het vereni
gingsleven. Wat doen ze
en hoe houden de dames
stand in een snel veranderende samenleving?
Regina Bennink is
kunsthistoricus en
redactielid van het
tijdschrift ZUTPHEN.
76 ZUTPHEN
2022 3
‘Elck syn waerom’ is het motto van TAA,
maar daarvoor gebruikte dichteres Maria ge dankbaarheid.
Tesselschade Roemers Visscher (1594 -
1649) het als ondertekening van haar ge
dichten en brieven. Dit vignet, gemaakt
na de fusie, is nog steeds in gebruik.
