WIE WAS TOCH..
Lex Horn
zijn tante bevriend met Jo Spiers vrouw. Door
tante kan Lex, dan ongeveer vijftien jaar, zijn
werk laten zien aan de in Amsterdam woonachti
ge ‘Zutphense tekenaar’. Spier is onder de indruk
en voorziet dat Lex met kunst zijn brood kan ver
dienen. ‘Zeg dat maar tegen je ouders.’ Hij ad
viseert een opleiding monumentale kunst. Lex:
‘Die man wilde een aankomend concurrent op
een zijweg sturen, dat dacht ik.’ Maar zijn ouders
zijn om. In 1934 begint Lex aan de Amsterdamse
kunstacademie. In Zutphen komt hij alleen nog
op bezoek.
In 1940 trouwt Horn met Jos Wibaut, zijn eer
ste huwelijk. De maatregelen van de bezetter
bepalen hem bij zijn Joodse achtergrond, ter
wijl dat eerder geen rol speelde. Hij draagt geen
davidster, onderduikers zijn welkom. Hijzelf
schuilt op verschillende plekken.
Zijn zus Hesje woont en werkt bij haar ouders.
Ze trouwt april 1942 met Willem Boutelje. Als va
der Horn zich moet melden voor een werkkamp,
duiken het gezin, Willem èn diens ouders in juli
1942 met elkaar onder in Almen. Lex en Jos rege
len voor allemaal een veiliger geachte plek. Ze
reizen van Amsterdam richting Almen. Lex ver
laat in Amersfoort de trein om herkenning in
Zutphen te voorkomen. Jos weet Lex’ ouders te
overtuigen mee te gaan; zij krijgen door Lex’ in
zet een nieuwe niet-Joodse identiteit, waarmee
ze de oorlog overleven. Ze keren niet terug naar
Zutphen. De achterblijvers zijn verraden en uit
eindelijk vermoord.
Horns stijl lijkt aanvankelijk op die van Spier,
maar dat verandert snel. In zijn korte leven, hij
overlijdt op 52-jarige leeftijd tijdens een vakan
tie in Vannes, ontwikkelt hij zich tussen abstrac
tie en realisme: hij tekent, schildert, maakt post
zegels, glas- en wandversieringen en meer.1 Een
Zutphen-tekening siert postuum in 1974 een
wenskaart van de gemeente. (Peter Kooij
ex Horn, geboren 23 januari 1916 in Nijme
gen, verhuist met zijn ouders en zus Hesje
in 1918 naar Bussum. Hij begint daar aan de
hbs. Zijn tekenleraar is de eerste met recht van
spreken die hem bijzonder talentvol noemt. Fe
bruari 1930 volgt een verhuizing naar Zutphen,
Nieuwstad 37, waar hoedenatelier Maison Horn
komt. Lex verblijft hier zijn verdere middelbare
schooltijd.
Het ouderlijke kleinburgerlijke milieu past
hem niet, wat wordt versterkt door de Zutphen-
se gemeenschap die hem ‘zijn leven lang zou blij
ven benauwen’. Hij zakt af van hbs-B naar hbs-A.
Tekenles krijgt hij van een ongeïnspireerde le
raar. Maar Zutphen zelf inspireert hem wel: ‘De
jonge Lex tekent veel: paarden in de uiterwaar
den, boten in de rivier, stadsgezichten van Zut-
phen, maar ook geheel gefantaseerde, zeer gede
tailleerde anekdotes. Hij kleedt zich artistiek met
een slobberdasje.’ Zijn ouders zien zijn tekenta
lent, maar vrezen een armoedig beroepsleven.
Tijdens een logeerpartij in Amsterdam blijkt
Literatuur:
- Kooij, P., De
Zuthense Kehille
in het bijzonder.
Een geschiedenis
van Joods Zutphen.
Oosterwolde:
Stichting Nobilis
i.s.m. Historische
Vereniging Zut-
phen.
1. Het Museum
Henriette Polak
bezit werk van Lex
Horn.
52 ZUTPHEN
2022 2
Zelfportret van
Lex Horn in olie
verf (1960).
