in 1862 in de Sprongstraat vestigden. Zij haal
den hun inkomen uit de plantage Poelwijk.
Gerrit Willem van der Does, luitenant van het
4e Regiment Dragonders te Zutphen, had een
aandeel in de plantage Toutluifaut, terwijl Jan
Arend baron de Vos van Steenwijk, wonend in
de Spittaalstraat, had belegd in de plantage 't IJ
land.
Dat we hiermee vrijwel zeker niet alle Zut-
phense 'slavenhouders' in beeld hebben, lijkt
geen boude bewering. En nog minder zicht heb
ben we op het uit slavenarbeid verkregen deel
van hun inkomsten en de betekenis daarvan
voor de Zutphense economie.
Oost-Indië
De in Zutphen geboren en opgegroeide marine
officier Maurits Ver Huell verbleef in 1817 eni
ge tijd op de Banda-eilanden. Hij werd daar ge
confronteerd met slavenarbeid en leerde enkele
vrijgelaten slaven kennen. Het beeld dat hij in
zijn Herinneringen schetste van hun lot was - in
overeenstemming met de opvattingen van die
tijd - nogal naïef en rooskleurig.22
In de loop van de 17e, 18e en 19e eeuw moe
ten talloze Zutphenaren hetzij in dienst van de
V.O.C., hetzij als bestuursambtenaar, als militair,
als ondernemer of in nog andere hoedanigheid
kortere of langere tijd in de Oost hebben verble
ven. Als ze zelf niet als slavenhalers actief wa
ren of slaven hielden voor hun onderneming of
huishouding, zijn ze in ieder geval in aanraking
geweest met die praktijken. De meesten zullen
de situatie geaccepteerd hebben zoals die was.
Het kon ook bijna niet anders. Hebben - net als
Ver Huell - nog anderen zich daarover uitgela
ten? Het RAZ bezit (ego)documenten van Zut-
phenaren waarin hun verblijf in de Oost ter spra
ke komt.23 Het zou interessant zijn dit aspect van
deze documenten nader te onderzoeken.
Zutphenaar L. Ed. Lenting (1822-1881), rech
ter, raadslid, stadsarchivaris en lid van de Twee
de Kamer, was een criticus van het cultuurstel
sel, die andere vorm van slavernij, waarbij de
Nederlandse overheid de inlandse bevolking
zware belastingen oplegde in de vorm van land
en arbeid.24 Lenting publiceerde o.m. over het
staatsbestuur in onze overzeese bezittingen25
en had een mening over allerlei staatkundige,
economische, juridische en maatschappelijke
toestanden daar.26 Lenting was geboren in Bata
via, waar zijn vader predikant was. Vader Len-
ting maakte in 1817 een reis naar Ternate en Len-
ting jr. maakte als elfjarige in 1833 een tocht van
Batavia naar Tjeribon. Beiden schreven een reis
verslag. Het RAZ bezit beide verslagen.27 Hebben
vader en zoon Lenting zich in hun geschriften
uitgelaten over slavernij?
Heden en verleden
'Zutphen protesteert tegen slavernij' kopte De
Stentor op 14 oktober 2017. Ongeveer zeventig -
Zutphen 71
Met een Walk
for Freedom
protesteerden
Zutphenaren
in 2017 tegen
moderne vormen
van slavernij.
Foto Patrick van
Gemert.
SLAVERNIJ
BESTA A'
2021 3
