der worden geworpen. Het is natuurlijk mogelijk
dat waarnemingen die perfect corresponderen
met de hierboven beschreven gebeurtenissen
eveneens verklaard kunnen worden door een
globale trend. Daarom wordt ook gekeken naar
de (grofweg) honderd jaar voor en vijftig jaar na
de focale periode.
Om te beginnen zal eerst een blik wor
den geworpen op de gehele referentieperiode,
1450-1699. Het onderzoek is begonnen met een
zoektocht naar algemene trends waar waarne
mingen uit de focale periode onderdeel van uit
kunnen maken. (Figuur 1)
De eerste vijftig jaar uit de onderzochte
periode lijken nogal woelig, met een tweetal gro
te uitschieters. Maar het is goed mogelijk dat
hier het resultaat van de ontbrekende admi
nistratie te zien is. Als deze uitschieters buiten
beschouwing gelaten worden, is te zien hoe tot
tweemaal toe de stroom aan aktes zich gestaag
opwerkt van zo'n 40 tot 80 aktes per jaar. Vanaf
het begin van de 16e eeuw tot ongeveer de vijf
tiger jaren van diezelfde eeuw stijgt het aantal
jaarlijks opgemaakte aktes verder. Het gros van
de jaartallen zit tussen de 60 en 120 aktes. Deze
toename in activiteit is niet te verklaren door
een toename aan beschikbare bouwgrond, want
de laatste uitbreiding van de stad was al aan
het eind van de 14e eeuw uitgevoerd.14 Daarna
zet zich een licht, maar duidelijk waarneembaar
verval in. Grote variaties van jaar tot jaar doen
zich voor maar lijken overwegend de overheer
sende trends te volgen.
1572-1591
Dan rest ons nu om te zien hoe de periode 1572
1591 te vergelijken is met het voorgaande. De da
ling die hierboven is beschreven komt vervol
gens in vrije val met als dieptepunt het jaar 1573.
Zoals in de grafiek te zien is, zijn grote verschil
len tussen opeenvolgende jaren niets nieuws,
maar het jaar 1571 is slechts het tweede jaar
sinds 1512 dat het aantal jaarlijks opgetekende
aktes onder de 45 zakt. Een relatief zeldzaam ge
geven dus, en wellicht een teken dat de Tachtig
jarige Oorlog, die in 1568 aanving, meteen enige
onzekerheid naar de Zutphense huizenmarkt
bracht. Dat de Zutphenaren zich zorgen maak-
Aantal aktes per jaar (1450-1650)
160
140
120
100
80
60
40
20
0^TT
1450 1470 1490 1510 1530 1550 1570 1590 1610 1630 1650
Figuur 1. Aantal aktes opgetekend per jaar, periode 1450-1650.
Don Frederik van Toledo.
ZUTPHEN 43
2021 2
