WIE WAS TOCH...
Johan Antoni Kaldenbach
Veel weten we niet over hem. En het wei
nige dat we weten is bijna allemaal al
bijeengebracht door Johannes Gimberg,
gemeentearchivaris aan het begin van de vorige
eeuw en onvermoeibaar verzamelaar van Zut-
phense wetenswaardigheden.
Maar terug naar Kaldenbach. Hij overlijdt in
1818 te Zutphen. In zijn overlijdensakte staat als
zijn beroep kunstschilder. Andere beroepen of
openbare functies van hem kennen we niet. Wel
weten we dat hij ongehuwd is gebleven.
Johan Antoni Kaldenbach wordt 'gerefor
meerd' gedoopt in 1760 te Zutphen. Zijn vader is
Arnold Kaldenbach, afkomstig uit Emmerik, in
gezetene van Zutphen en daar overleden in 1799.
Moeder is Maria Margaretha Hagedoorn (t 1802
Zutphen). Johan Antoni heeft vijftien broertjes
en zusjes.
In 1752 verwerft vader Kaldenbach eerst het
kleinburgerschap van de stad en vervolgens
wordt hij in 1760 ook grootburger. Het groot
burgerschap krijgt hij gratis "uit gunstige consi-
deratiën en ter contemplatie dat desselfs voor
ouders niet alleen burgers, maar leden van dit
collegie vroedschap-RK) zijn geweest". Hoe
precies de afstamming van de ooit zo belang
rijke Zutphense regentenfamilie Kaldenbach
loopt, is onduidelijk. Vader is mogelijk dezelfde
persoon als de portretschilder Arnold Kalden-
bach, maar zelfs dat is niet zeker. Er is in die tijd
ook nog een zeembereider Arnold Kaldenbach in
Zutphen werkzaam.
Het oeuvre van Johan Antoni Kaldenbach is
niet groot. Een deel bevindt zich in particulie
re collecties. Er zijn enkele portretten van zijn
hand bekend. Naast schilder is hij tekenaar en
aquarellist. Hij schildert een portret van patriot
Joan Derk van der Capellen en tekent ook diens
grafmonument in Gorssel, nadat dit door woe-
dende oranjeaanhangers is opgeblazen. Of dat
iets zegt over de politieke richting die Johan An-
toni Kaldenbach zelf aanhangt? We moeten er
naar gissen.
Johan Antoni moet bekend zijn geweest met
het werk van J.F. Martinet. Waarschijnlijk heeft
hij de verlichte predikant persoonlijk gekend. Ze
zijn tenslotte stad- en tijdgenoten. Voor diens
Katechismus der Natuur heeft hij een aantal
tekeningen gemaakt, die als kopergravures zijn
afgedrukt. In de collectie van Musea Zutphen
bevinden zich verschillende werken van Johan
Antoni Kaldenbach, zoals een geschilderd por
tret van de echtgenote van Robert Jasper van der
Capellen. Verder enkele aquarellen en tekenin
gen, waaronder gezichten op Zutphen.
Maar zijn meest opvallende werk hangt in
Amsterdam. Het is het grote doek (2 x 3 meter)
waarop hij in 1781 regenten en personeel van het
Amsterdamse oude mannen- en vrouwengast
huis heeft afgebeeld. Het bevindt zich in de col
lectie van het Amsterdam Museum.
(Rob Kammelar)
Bronnen:
- J. Gimberg, 'De
Zutphensche
portretschilder
J.A. Kaldenbach',
in Bijdragen en
Mededelingen Gelre
XXVI (1923)
- https://www.col-
lectiegelderland.
nl/
- Wikipedia
Zutphen 21
De regenten
van het Oude
Mannen- en
Vrouwengasthuis
in Amsterdam
(1781).
20211
