C H T
B E R I
RODE- OF PERSLOOP.
VOORBEHOEDING en BEHANDELING
MET BETREKKING TOT DE OPPASSINGEN, 'T VOEDSEL, enz.
NOPENS DE
IN DE BESMETTELYLE
jademaai in deze Ziekte de befmetting het voomaamfte door
den flank en uytwafemingen der afgangen medegedeeld wordt,
zoo is vooral nodig dat dezelve in een pottoegedekt met
een natten dwyl, ten fpoedigfle buiten het huys gedragen, in
den grond diep begraven, en-de pot uitgefpoéld worde Moe
tende ook de befmetteoffchoon nog op gaande been zynde,
niet op het algemeen Secreet gaan.
In het vertrek der Zieken waar toe het ruimfle en luchtigfle dient
verkozen te worden moetom de lucht te zuiveren de waasfem van
heten Azyn dikwyls, zo by nacht als by dag, verfpreid worden, of een
■weinig Buskruit met Azyn tot een droogachtig deeg gemaaktaangeftoken
worden Zo 'er evenwel mochten zyndie wegens te groote aandoenlyk-
heid der longendeze waafem niet konden verdragenmoet zulks vergoed
worden door het veelvuldig .en ryklyk béfproejen van kouden Azyn over den
vloer.
Is 'er een Schoorfieen is het zeer goed een vuurtje van hout of ligten
vlammenden turf aan te makenby dag dient 'er een venlier open te
Haan als het zonder te veel togt gefchieden kan en by nacht de deur.
Ook moeten de gezonden in het vertrek, daar de'Zieken liggen, niet eten,
drinken of Ilapen no,ch eenige fpys of .drank in het zelve vertrek bereid
of bewaard worden.
Aangaande de Oppasfers, der Zieken die moeten hun fpeegzel zorg
vuldig uitfpuwen; En- om zulks te bevorderen is dienflig een fluitje Myr-
rhe, Oranjefchil &c. in den mond te nemen Kunnende mede door het
roken uit een kort pypje de fpeegzelvloejing aangezet wordennodig is ook
nu en dan den mond met water en azyn te fpoelen, en zich meer als ge-
woonlyk te wasfchen byzonder na het reinigen der Zieken en het uitdra
gen der afgangen.
De Oppasfers behoeven zo bang niet te Zyn van door het behandelen
der Zieken befmet te zullen worden als men elkander wel vreeze daar
voor aanjaagtmaar kunnen met goeden grond daar toe aangemoedigt wor
den mits zy zelf het voorgemelde getrouw in 't werk Hellen en zich
nu en dan in de verfche opene lucht begeven Doch buiten deze Oppas
fers is het nodig, andere lieden, die by de Kranken niets te doen hebben,
daer van af te houden.
Die weder op de been komen of geheel herfleld Zynmoeten zich niet
onder de menfchen begeven voor dat geheel andere klederen dragen als
in hare ziekte aangehad hebben: ook moeten de kamers, daar Zieken gele
gen hebbenzeer gelucht en gezuiverd wordeneer dezelve door Gezonden
.weder worden gebruikt.
Buytenlieden die .de morgen en avondlucht niet wel vermyden kun
nen dienen zichals de koude nachten aankomendes morgens vroeg wat
dikker te kleden dan over den dag, als mede des avonds, als van hun werk
komen, en vooral, bezweet zynde, zich niet fchielyk door tocht of Herken
wind te laten verkoelen.
Wat matiger dan naar gewoonte te eten, is ook zeer nodig, en liever
eens te meer, dan véél op eenmaalDe allerzwaarfle en magtigfle fpyfen
dienen zy ook wat te myden en als de arbeid niet zwaar is.» natelaten:
Voor het overige behoeft men niet bekommerd te zyn in het gebruiken van
allerhande groentens en falade, als niet te vet bereid zyn; zynde het ryke-
lyk gebruyk van Azyn in de fpyzen ook zeer aan tepryzen; doch hoe wei-
niger vleefch en vifch hoe beter.
Allerhande meel in zoete of gekarnde melkmits wel gaar gekooktis
goed ook ryfl, gierfl, gepelde garfl in melk-, of op zich bereid; het ma
tig gebruik van rype Boomvruchten is ook aan te pryzen het zy rauw,
gekookt, geHoofd of gebraden: Bier, of dat niet heel zwaar en wel uitge-
gifl is, kan gebruikt worden; doch de gewone manier van Herken drank te
drinken moet zeer beteugeld worden.
De gezonden moeten tot voorbehoeding niet dikwyls en gene Herke
purgeermiddelen gebruikenmaar kunnen eens of tweemaal ter week van
ieder evenveel Crem. Tart. en Poeder van Rhabarber onder een gemengd
i. if of 2 goede vinger hoeden vol_, naar mate van den ouderdomne
men en zelfs tweemaalop een dagals zy niet ligt geroerd worden.
Betreffende de bezorging der Zieken in het algemeen moet in acht ge
nomen worden dat de droogtezuiverheid en reinheidzo wel van het
linnen en klederen, als van het bed-dekzel, allernoodzakelykst is, zoo ter
vermyding van het vermeerderend vermogen der befmetting als tot be
vordering des genezinge des Lyders.
De Lyders moeten genoegzaam warm gekleed en gedekc zyn en nim
mer zich onvoorzichtich ontbloten, en de verkouwding door koeler lucht
of tocht zorgvuldig vermydenallerbyzonderstwanneer zicht uit de na
tuur eenige helling tot zweeten opdoetuit welken hoofde het zeer fcha-
delyk is uit gebrek van gefchikte leg-plaatfen de zieken op Hroo of
anderzints op den kouden en vochtigen vloer te leggen Ook moeten de
zieken vermyden niet barrevoets op den grond zig te houdenmaar al
toos de voeten als dan bekleed te hebben.
By de genezing moet in het byzonder in achtgenomen worden
Dat de Lyder zig by de eerlle gewaarwording dezer ziekte (jkenne-
lyk uit het verlies van eetlustaltans by velenvermoeidhied in alle de ge
lederen, byzonder in den rug en lendenen) huiveringen en daar op vol
gende hitte en dorst, benauwihéid en pynen omtrent het hartwalgingen,
oprispingen van de winden en braaklust minder of meerder hevige pynen
en knypinge in den onderbuik met gedurige afgangen often minflen
drukking en persfinge daartoe, dat, zeggen wy? de Lyder zig binnen 's
huys en warm houdt, het eeten voor eerst vermyd, als ook het gebruik van
Herken drankkoffy en theedoch zig tegen den dorst bediend van
zoete melk, met een gelyke hoeveelheid van warm water vermengt, of in
plaats van warm water een warm aftrekzei van camille bloemen als thee
bereid.
Betreffende het voedzelgedurende de ziekte, toetedienende Lyders
moeten niet veel te gelyk gebruikenmaar liever dit vergoeden door by
tusfehenpozen te eeten.
In de eerfle dagen der ziekte is bestzig alleen te houden by pappen
van garstrysthavergort, gierst, wit-broodbefchuit, het zy in inwa
ter het zy in zoete of varfch gekarnde melk gekooktnaar de keuze
der zieken. Voor wat verder gevorderde mag men foupen van Schapen-
of Kalfs- of Hoender-vleefch met ryst of gepelde-garst gekookt veilig toe
Haan
Voor de zulkendie of in een ligteren graad deze ziekte hebben
of wederom beter worden begeeren zy hetbehoeft men niet bezorgt
te zyndat zy aardappelen eetenAlleen dat zy maar in acht ne
men dat die wel ryp zyn en matig daar van eeten met vermyding van
vetéén weinig varfche boter of olie met azyn vermengtis de ge-
fchikfte Saus daar toe.
Voor dranken kan men beH nemen, zoete-melk met water; water,
waar in garH of gort gekookt is, en daar men Rynlche of Moezehvyn mee
Citroen onder mengtof ook zelfs Azynwant de zuuren achten wy met
anderen over het algemeen nuttig, en konnen derhalven by zulke fpyzen
of dranken gevoegd worden, daar zy by pasfen, amandel-melken en het
geen ten Platten Lande beH en gemakkelykH kan bekomen worden, varfch
gekarnde melk die wy als een allerverkwikkelykflen en nuttigflen drank
zeer konnen aanpryzen. Doch by allen dezen gedenke men dochdat het
fchadelyk is veel te gelyk en koud te drinken.
Eindelyk vermanen wy op 't ernstigH, dat de Lyders, van deze ziekte
geheel genezen zynde zig op het zorgvuldigHgedurende eenige weken
in acht nemen om dezelve levens-wyze zo in eten als drinken als in
kleding en vermyding van verkouwding des lighaams te houden wyl zy
anders gevaar lopen om in dezelve Ziekte allergevaarlykfl wederom in te
Horten.
En, om, zoo veel mogelyk, den voortgang van deze befmettelyke Ziek
te onder den Goddelyken Zegen, tegen te gaan; zullen alle In- en Op
gezetenen dezer Stad en Schependom, de hier in vermelde voorbehoedzels
des begerende, gratis en voor 's Stads rekening kunnen bekomen zoo by
dezer Stads Apotheker M Jolynals ook tot meerder gerief van eenieder,
by D. tV. Gyfe, wonende aan de Laar-binnenpoort.
Te ZUTPHEN, gedrukt by A. L. van der Spyk, 1783.
31
REGIONAAL ARCHIEF ZUTPHEN
14 ZUTPHEN
2021 1
