Evelien
Marskamp
De schilder Hendrik Spies schilderde in 1830 een soort tuin op een poort. Hij noemde dit
werk Den Hof van Termaaten. Volgens de omschrijving ziet men de resten van de Olypoort
aan het einde van de Gasthuisstraat. In en bij de poort staan woonhuizen. Hier woonde,
volgens diezelfde omschrijving, destijds onder andere de tuinder Termate die boven op de
ruïne zijn tuin had, bereikbaar met de ladder aan de rechterzijde.
De situatie
e Lokenpoort lag aan het
eind van de Gasthuisstraat
tegenover het huidige sta
tion. De Olypoort lag bij de
oliemolen aan de Berkel ter
hoogte van het oude post
kantoor, nu het huidige restaurant Hai. Beide
zijn uitgangen die dateren uit de dagen dat de
Nieuwstad nog zelfstandig was, dus vóór 1316.1
De Lokenpoort werd mooi verbouwd en kreeg
een verhoging in 1424 met 20.000 stenen. Zo
werd de Lokenpoort een Lokentoren, met op
het dak zes vergulde pijnappels en twee spillen
waarop vaantjes met het stadswapen erop. Het
dak werd gedekt met leien. Er kwam een zolder
in de toren voor het opslaan van spullen van de
stad. Tegen de toren kwam de werkplaats van de
stedelijke kruitmaker, die werkplaats werd later
verplaatst naar de hoektoren. Dat is nu de Kruit-
toren.
Lokenstraat betekent afgesloten straat. In
1300 stond er een huis Bij die oude hameyden.
Dat betekent bij de voormalige afsluiting. Die
wordt vermeld in 1338.2 De middeleeuwse stads
wijk Nieuwstad had als hoofdstraat Nieuwstad.
Een zijstraat daarvan was de Gasthuisstraat.
Deze straat heette in de middeleeuwen Luy-
ckenstraat en kwam uit op de Luyckenpoort,
ook wel Lokenpoort of Hameipoort genoemd.
In de Lokenstraat woonden de dienstmannen
van de graaf, de Achterhoekse elite. Families als
Van Bijvanck, Van Bourlo, Van Grieth en Grun-
loch woonden daar. Sommige families schon
ken hun huis later aan het Catharinaklooster in
dat stadsdeel. De zusters daarvan kochten rond
1400 nog meer huizen en hoven langs de stads
muur vanaf de Lokentoren tot de Kruittoren. In
1625 werd het kloostercomplex in gebruik geno
men als Oude en Nieuwe Gasthuis.3
Wie was dan Termaaten?
De levensloop van Termaaten (ter Mathe, Ter-
maten) is goed te volgen in de doop-, trouw- en
begraafboeken van het Gelders Archief. In 1746
kwam Willem ter Mathe vanuit Roosendaal bij
Arnhem naar Zutphen om te trouwen met Ma
ria van Hessen. Op 3 november 1747 kochten ze
in de Hoven de katerstede4 Het Roepenest van
Aeltje Jansen voor 650 gulden. Dit was een vrij
allodiaal5 erf, een goed bestaande uit een huis en
twee hoven. Het pand bestond al eind 17e eeuw;
de naam is dialect voor rupsennest. Drie weken
later maakte Aeltje haar testament op en schonk
aan haar nicht Maria van Hessen 350 caroli gul
dens, mits Maria haar behulpzaam zou zijn tot
de dood. De "katerstede in de Heuve voor Zutp
hen" had een vijfde deel van een morgen klei-
land.
Ze kregen twee dochters waarna Maria stierf.
In 1751 hertrouwde Willem met Everdina Ho-
brink. Ze bleven wonen in de Hoven kregen nog
enkele zonen. Hun geboortes werden aangege
ven bij de kerk in Voorst. Willem stierf in no
vember 1763. Zijn vrouw nam de kinderen mee
in haar volgende huwelijk in 1769. Maar eerst
104 Zutphen
Den Hof van Termaaten
Evelien Marskamp
is verpleegkundige
met als hobby de
geschiedenis van
Zutphen.
D
2020 4
