Overgang naar de Reformatie
Toen in 1591 Prins Maurits Zutphen definitief
aan de Staatse kant bracht, werd het een protes
tantse kerk. Dat had gevolgen voor het interieur.
Er is hier geen beeldenstorm geweest; dat was
meer een Vlaamse en Hollandse aangelegen
heid. Wel is er oorlog geweest en geplunderd is
er ook, maar niet door een opgehitste menigte.
Altaren en beelden zijn verwijderd, want pro
testanten zagen de beeldencultus als afgoderij.
Maar het meest in oog lopend was ongetwijfeld
de sloop van de crypte onder het koor in 1595. De
hiërarchie die hoort bij de katholieke kerk werd
ermee weggevaagd.
Nu werd de kerkdienst gericht op de dienst
van het Woord. Anders dan de katholiek, is de
protestant niet gebonden aan een vaste oriënta
tie. De preekstoel, waar die ook stond, werd be
langrijk; de enige vereiste was geen liturgische
maar een praktische: hij moet het centrale punt
zijn. In de loop der tijd bleken de inzichten daar-
Dus inderdaad, deze kerk is katholiek geweest
en dat is nog redelijk goed te zien.
over wel eens te variëren. De 'dooptuin' was vlak
bij de preekstoel. Daar kon iedereen zien dat een
nieuw lid in de gemeenschap werd opgenomen.
Dat was belangrijker dan dat er, komend uit het
wereldse, zo vlug mogelijk gedoopt werd. Eer
der belangrijke en onderscheidbare onderdelen
van de kerk verloren hun relevantie. De bejege
ning ervan varieerde in de loop van de tijd. Men
is altijd zuinig geweest op de 14e-eeuwse kaar
senkroon, die nu in het koor hangt. Maar wel
zijn de kleuren weggepoetst, wat ons nu spijt.
En over de vont bestaat, uit de protestantse tijd,
het gezegde: "Wie in Zutphen is geweest en deze
vont niet heeft gezien, die is niet in Zutphen ge
weest".
Ook voor de Librije is er wat veranderd. Elders
is daar meer over geschreven, met doorgaans als
strekking dat de Librije op slot ging. Dat gaat
maar ten dele op. Er is een melding, gedateerd
19 juli 1593: "Bij occasie van het steelen van boe
ken uit de Liberie, dat slot doen veranderen". Dat
is een samenvatting. In het memorie- en resolu
tieboek van het stadsbestuur van Zutphen staat
de volledige tekst. Daar is melding van "leedt-
wese en verdriett over de spoliatie der Liberie".
Bestudering van genoemd resolutieboek maakt
duidelijk dat de strijd tegen diefstal van boeken,
al lagen ze aan kettingen, een gevecht tegen de
bierkaai was.
Anders dan in de katholieke periode, is er
niet verbouwd, laat staan uitgebreid. Er kwam
in de 17e eeuw een nieuwe preekstoel; die is een
paar keer verplaatst. Het huidige orgel is ook
van ruim na 1591. De schilderingen op muren
102 Zutphen
De auteur
(1,80 m), staande
in het huidige
koor, wijst aan
waar de vloer van
het hoogkoor
geweest moet
zijn.
Restant van ingang tot de voormalige crypte,
gezien vanuit huidige koor.
2020 4
