Is deze kerk dan
katholiek geweest?
De Walburgiskerk als geschiedenisboek
"Jazeker, zoals iedere kerk die lang voordat Luther leefde er al was." En dan blijkt vaak dat
ook Luther maar een vage bekende is. Iemand uit de middeleeuwen, of zo. In ieder geval
lang geleden. Nog niet lang geleden was het een vraag hoe katholiek of hoe protestant de
Walburgiskerk er uit zag, maar steeds vaker tref je als gids publiek waarvoor ook dat termen
uit een verleden zijn. Deze Walburgiskerk, Lieve Vrouwekerk of Grote Kerk heeft veel mee
gemaakt. Dat heeft sporen achtergelaten; die zijn te zien.
m te beginnen is er de ori-
entatie van het gebouw;
dat werd indertijd - we
hebben het over de 11e
eeuw - belangrijk gevon
den. In het oosten kwam de
zon op en daar ergens lag ook Jeruzalem, waar
het allemaal begonnen was. Het kerkvolk kwam
vanuit het westen de kerk binnen, gericht naar
het oosten. Een eenvoudige kerk had maar één
beuk of schip, maar de kerk van Zutphen was na
tuurlijk geen eenvoudige kerk. Al vroeg was het
een kruiskerk, met een middenschip, zijbeuken,
een transept en een koor. In de viering stond het
belangrijkste altaar.
Kapittel en parochie
Zolang deze kerk bestaat, is er iets bijzonders
mee aan de hand. Eigenlijk was dit gebouw twee
kerken onder één dak. Het middenschip was
de kerk van de parochie; dat deel was de Lieve
Vrouwekerk. Voor het andere deel moeten we
even een excursie maken naar een gebied, dat
ook voor veel katholieken onbekend geworden
is. Dat gaat over de begrippen kapittel en ka
nunnik. Een kapittel was een college van geleer
de geestelijken met veel prestige, kanunniken
genaamd. Hun kerkelijke taak was het koorge
bed te verzorgen. Dat hield in dat ze op de juis
te tijden de juiste gebeden en gezangen moesten
West
Jan Frings
uitvoeren in het gedeelte van de kerk dat koor
werd genoemd. De twaalf kanunniken van de
Walburgiskerk werden benoemd door de graaf
van Zutphen. Het koor was uitsluitend het do
mein van die kanunniken en dat deel was gewijd
aan Walburgis. De deken van het kapittel was de
pastoor van de parochie. Kapittels werden inder
tijd zo belangrijk gevonden dat wel aparte kapit
telkerken werden gebouwd. De Lebuïnus in De
venter was een kapittelkerk. De parochiekerk, de
Mariakerk, stond ernaast.
Al in 1059 wordt 'onze' kerk, in een afschrift
van een niet meer bestaand document, genoemd
als kerk van Maria, Petrus en Walburgis. Daarin
is ook sprake van kanunniken in Sutphania. Het
is aannemelijk dat het kapittel is gesticht, en de
daarbij behorende kerk is gebouwd in de periode
1046-1054. In 1591, na de verovering van de stad
door Prins Maurits, werd deze kerk onttrokken
Noord
N-t
ransept
Noorderzijschip
Schip of Middenschip viering
Koor
Zuiderzijschip
Z-t
ransept
Zuid
Oost
Zutphen 99
O
Jan Frings is gids in
de Walburgiskerk en
redactielid van het
tijdschrift Zutphen.
Foto's: auteur,
tenzij anders
vermeld.
Schematische
plattegrond van
een kruiskerk.
2020 4
