Weemoed en verlangen:
Zutphense kinder
uitzendingen in 1945
"Ik wilde niet meer terug naar Nederland"
Alize
Hillebrink
Om bij te komen van de oorlogsjaren werden Zutphense kinderen in 1945 uitgezonden naar
het buitenland. De kinderen die er het slechtst eraan toe waren kwamen het eerst in aan
merking voor uitzending. In de zomer en nazomer van 1945 gingen naar schatting honderd
Zutphense kinderen naar Engeland, Denemarken, Zweden en Zwitserland.
Dit jaar is het 75 jaar geleden
dat Nederland werd bevrijd.
Verlost van de onderdrukker
werd de schade opgenomen.
De stad Zutphen was geha
vend. Maanden duurde het,
voor het meeste puin was geruimd en er met
schaarse middelen kon worden gestart met we
deropbouw. Het was een tijd van vaak grote ar
moede. In dit klimaat kregen Nederlandse kin
deren de kans om op kinderuitzending te gaan
naar het buitenland. Kinderen werden uitgezon
den op medische, medisch-sociale en sociale in
dicatie en werden daarvoor gekeurd door lokale
school- en huisartsen.
Ouders grepen het aanbod tot uitzending van
hun kind meestal met twee handen aan; en niet
alleen omdat er dan een mond minder te voeden
was. De oorlogsjaren hadden een groot deel van
het leven van hun kroost bepaald en uitzending
bood de kans op een positieve ervaring.
De uitzendingen werden georganiseerd door
de Nationale Commissie tot uitzending van Ne-
derlandsche kinderen 1945 in Den Bosch. In '45
en '46 werden in totaal meer dan 30.000 kinde
ren vanuit Nederland uitgezonden naar het bui
tenland. Hulporganisaties als het Rode Kruis,
het Nederlands Volksherstel (NVH), de Unie
voor Vrouwelijke Vrijwilligers (UVV) en kerkelij-
ke instanties hadden hierbij een ondersteunen
de en faciliterende functie.
Het vervoer van de kinderen naar het buiten
land vormde in eerste instantie een probleem.
In het bevrijde Nederland was nauwelijks trein
verkeer mogelijk. Veel spoorlijnen waren ver
nield en wagons en locomotieven gestolen. In
verband met mijnen was vervoer over zee zeker
niet zonder gevaar. Voor het vervoer van de kin
deren per schip naar Engeland werden daarom
mijnenjagers ingezet.
Voor de transporten naar Denemarken en
Zweden schoot Denemarken te hulp met een
bijzonder transportmiddel. De Denen haalden
de kinderen in Nederland op met Deense viswa-
gens K0levogen1, waarin op de bodem stro werd
gelegd waar de kinderen op konden zitten of lig
gen. Na een lange reis naar hun 'pleegland' wer
den de kinderen kort ondergebracht in kampen
waarna ze werden opgenomen in pleeggezin
nen. De eerste uitzending vanuit Zutphen naar
Denemarken was op 18 augustus 19452. In sep
tember volgden er nog twee transporten naar
Scandinavië en in oktober vertrok er een groep
naar Engeland.
Twee dagen reizen
Appie Stein (1938) woont met zijn ouders, twee
broers en een zus aan de Marsweg. Lichamelijk
78 Zutphen
Alize Hillebrink
is journalist en
correspondent bij
Achterhoek Nieuws.
In augustus is haar
boek Weemoed
en verlangen,
Zutphense
kinderuitzendingen
in 1945 verschenen.
Uitgezonden
mochten worden:
- kinderen die
door de oorlog-
somstandighe-
den meer dan
gemiddeld had
den geleden;
- kinderen die
herstellend wa
ren van acute
ziekten;
- kinderen met
ondervoeding;
- kinderen met
nerveuze ver
schijnselen
zoals angst en
slapeloosheid.
2020 3
