blijven ongeveer 1.500 patiënten en personeel,
terwijl het Graffel berekend is op 500. De Ca
nadezen zien het Graffel aan voor een militaire
stelling. Op hun luchtfoto's van het gebied zijn
namelijk de loopgraven zichtbaar die de Duitse
dwangarbeidersorganisatie Todt om het Graffel-
terrein heen heeft aangelegd.
Als de beschietingen aanhouden, loopt ge
neesheer-directeur Paul van Bork van het Oude
en Nieuwe Gasthuis in zijn witte doktersjas met
een witte vlag dwars door de linies. Hij maakt
de Canadese commandant duidelijk dat diens
mensen een ziekenhuis beschieten. Het geschut
luwt en stopt. Van Bork loopt weer terug naar
het Graffel.
Een van de mensen die daar bange uren door
maakt is Antoon Denkers, de doodgraver van de
gemeente Warnsveld. De Duitsers hebben Den
kers en zijn gezin uit hun huis gezet en hij ver
blijft nu tijdelijk in de machinekamer van het
Graffel. Hij noteert in zijn herinneringen: "Wij
gaan weer naar de machinekamer, met de dank
in ons hart voor God en dokter Van Bork voor de
bijzondere redding."
's Nachts is er opnieuw alarm. In een ander
deel van het Graffel dringen de Canadezen naar
binnen en zij openen het vuur. Zij zijn kennelijk
niet op de hoogte van de status van het gebouw
en het staakt-het-vuren. In dit gedeelte wonen
ongeveer 200 patiënten en personeel van het
Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch uit Cas-
tricum die medio 1942 zijn geëvacueerd naar
Warnsveld.
Opnieuw verhindert dapper optreden een
bloedbad. Zenuwarts Marius ten Raa die hier de
leiding heeft, schrijft in zijn dagboek: "We had
den toen kort na elkaar 4 voltreffers op ons man-
nenpaviljoen. Het was een hel toen de Canade
zen door de gangdeuren naar binnen schoten.
Begeleid door Br[oeder] Nonnekes die, met de
handen omhoog waarin hij een lantaarn vast
hield, meeging kon ik de Canadese officier over
tuigen dat dit een ziekenhuis was en niet een
'militaire vesting'!! zoals hij ten gevolgde van
de Todt stellingen op ons terrein op zijn kaart
had staan. Hij vertelde dat hun opdracht was
geweest het gesticht volkomen te vernietigen.
Even na ons onderhoud hield inderdaad het ar
tillerievuur op ons gesticht op al bleven er tot
omstreeks 4 uur des morgens miltrailleurge-
vechten van man tegen man op 't terrein en om
de gebouwen aan de gang.
's Ochtends is het Graffel bevrijd. De Canade
zen stoten door naar Warnsveld."
Stilte voor de storm
Op 5 april beschrijft ingenieur Verhoef aan de
Schimmelpennincklaan wat hij in Warnsveld
ziet en hoort. De Schimmelpennincklaan is in
die tijd het eind van de stad, met onbelemmerd
zicht op Warnsveld.
"'s Middags zijn de gevechten aan de gang in
midden Warnsveld. Mitrailleurvuur, pantseraf-
weergeschut, geschut van de pantsers zelf. Het
rollen van de pantsers. Zelf kunnen we de tanks
nog niet zien, maar we zien ze indirect opruk
ken doordat de rookpluimen en steenstofwol
ken zich verplaatsen. Het duurt van ongeveer 12
uur tot een uur of vier- half vijf. Wanneer de oor-
De loopgraven
langs het terrein
van het Groot
Graffel, aange
legd door de
Duitse dwangar
beidersorganisa
tie Todt.
-
40 ZUTPHEN
2020 2
