WIE WAS TOCH...
Johan Leopold de Haes
m
Bronnen en litera
tuur:
- RAZ, Docu. 395.74
(dossier 'Commis
saris van politie
J.L. de Haes').
- Bevolkingsregis
ter Zutphen.
- Algemeen
Handelsblad 23
aug.1848 (www.
delpher.nl).
20 ZUTPHEN
Na zijn dood schrijft zijn zoon Udo in een
brief "...om de treurige geschiedenis van
onzen vader, wiens herinneringen van
dien tijd zich zo pijnigend voegt met zijne jam
meren en ellende van de laatste jaren". Welke
gebeurtenissen hebben de laatste levensjaren
van De Haes sr zo vergald?
Het begint allemaal zorgeloos. Johan Leopold
de Haes (*1788, Gendringen) is advocaat in Zut-
phen. Op 20 september 1815 trouwt hij met The
odora Susanna ToeWater. Een memorabele dag,
want tegelijkertijd - en ook in Zutphen - trouwt
broer Frederik Willem Jacob de Haes, burge
meester van Gendringen, met Charlotte ToeWa
ter, zus van Johan Leopolds bruid.
Johan Leopold en zijn echtgenote kopen een
huis in de Waterstraat, vlakbij het 's-Gravenhof,
tegenover Huis Waliën. Het echtpaar krijgt twee
dochters en een zoon. In 1823 benoemt koning
Willem I hem tot commissaris van politie te
Zutphen als opvolger van wijlen E. Coenen van
der Stroom. Het woonhuis van het gezin fun
geert tevens als politiebureau.
In 1846 richt commissaris De Haes een ver
zoek aan de Arrondissementsrechtbank alhier
om een assistent-commissaris te mogen aan
stellen. Hij schuift meteen maar zoon Udo - die
dan 24 jaar is - naar voren als kandidaat. Achter
de schermen vindt druk overleg plaats. De bur
gemeester wordt ingeschakeld. Op advies van de
raad wijst die het verzoek af. Zutphen heeft geen
behoefte aan een assistent-commissaris van po
litie.
Twee jaren later ontvangt de burgemees
ter opnieuw een brief van de Arrondissements
rechtbank: politiecommissaris De Haes is op
8 mei 1848 gearresteerd op het station van de
Rhijnspoorweg in Amsterdam. De reden wordt
niet vermeld. Later blijkt dat De Haes bij ver
schillende winkeliers boeken en stoffen heeft
gekocht en betaald met vervalste cheques.
Het Zutphense bestuur zit er flink mee in z'n
maag. De Haes wordt geschorst en er wordt een
waarnemend commissaris benoemd. Over om
zetting van schorsing in ontslag wordt niets ver
meld. Wel wordt waarnemer E.G. Colson Aber-
son op 27 november 1848 definitief geïnstalleerd.
Verder zijn de gemeentelijke archieven opval
lend zwijgzaam over deze kwestie.
Was het hoogmoed? Het idee van onaantast
baarheid? Of ordinair geldgebrek? Hoe dan ook,
op 22 augustus 1848 veroordeelt het Provinci
aal Gerechtshof te Amsterdam De Haes tot 5 ja
ren tuchthuis en twee maal 50 boete. Tevens
wordt hij eerloos verklaard. "De gecondemneer-
de scheen door deze uitspraak verplet", meldt
het Algemeen Handelsblad. In cassatie komt de
Hoge Raad tot dezelfde straf. In 1849 krijgt De
Haes gratie, mogelijk wegens de troonsbestij
ging van koning Willem III. Hij verdwijnt uit
beeld. Johan Leopold de Haes overlijdt in 1854 te
Sittard. (Rob Kammelar)
2020 1
Het Rhijnspoorstation (Weesperpoort) in Amsterdam. Hier wordt De Haes gearresteerd net voor
dat hij in de trein naar Arnhem wil stappen. Gravure door Johannes Hilverdink, 1848.
