WIE WAS TOCH...
Willem Hendrik van Hasselt
Als Barthold van Hasselt, oud-burge
meester van Zutphen, in 1767 overlijdt,
erft zoon Willem Hendrik (*1732 Zut-
phen) diens vermogen en het Huis te Empe. Hij
neemt ontslag als advocaat bij het Hof van Gel
derland. Uit weerzin tegen de coupons knippen
de geldbourgeoisie van zijn klasse wil Van Has
selt iets doen om de volkswelvaart te verbeteren.
Hij gaat zich toeleggen op de winning van zijde.
Dat is niet nieuw voor ons land, maar Van Has
selt is de eerste die dit systematisch en weten
schappelijk aanpakt.
Eerst test hij welke soort moerbeibomen,
waarvan de bladeren het voedsel vormen voor
de zijderups, het beste voldoen. In 1769 begint
hij met de aanplant en in 1775 staan er in Empe
drieduizend bomen. Voor het uitbroeden van de
eitjes ontwerpt hij een broedstoof. Met thermo
meters controleert hij de kweekruimtes van de
rupsen. Ook ontwikkelt hij apparatuur voor het
afhaspelen van de zijdecocons. De zijde die hij
produceert kan wedijveren met die uit Frankrijk
en Italië. Zijn producten oogsten bewondering
van de Hollandsche Maatschappij der Weeten-
schappen, waarvan de Oeconomische Tak hem
in 1778 een gouden medaille toekent.
Van Hasselt moet allerlei vooroordelen overwin
nen. Zo verblijft hij wekenlang dag en nacht in
de kweekruimte om aan te tonen dat zijderup
sen geen tering verspreiden. Zijn gezondheid
blijft opperbest. Hij is bevriend met J.F. Marti
net, die in zijn Katechismus der Natuur uitvoe
rig bericht over de zijdewinning in Empe. Van
Hasselt biedt deeltijdwerk aan enkele tientallen
mensen. Ook de winstgevendheid lijkt goed, al
schat hij die te gunstig in. De idealistische Van
Hasselt behoudt zijn kennis niet voor zichzelf
en publiceert over zijn experimenten een reeks
verhandelingen "tot nut van zyne Vaderlanders".
Hoewel hij enkele navolgers krijgt, raakt
Van Hasselt teleurgesteld in de economische
behoudzucht van zijn landgenoten. Bovendien
vindt hij het politieke klimaat - hij is vurig pa
triot en bevriend met zowel Joan Derk als Robert
Jasper van der Capellen - steeds onaangenamer.
Hij verkoopt in 1781 huis en goed te Empe aan
zijn broer Barthold en gaat zijn geluk beproe
ven in de Verenigde Staten. Daar doet hij goede
zaken met de aan- en verkoop van grond. Maar
ook vat hij zijn oude liefde de zijdeteelt weer
op. Door concurrentie van de snel opkomende
katoenindustrie wordt dit echter geen succes.
Willem Hendrik van Hasselt overlijdt in 1807
tijdens een vaart op de Savannah rivier.
(Rob Kammelar)
Literatuur:
- H.F.J.M. van den Eerenbeemt, Op zoek naar het zachte
goud. Pogingen tot innovatie via een zijdeteelt in Neder
land 17e-20e eeuw. Tilburg 1993.
116 ZUTPHEN
o
7)l&nA.awb- iyitf
Huis Empe. Teke
ning van Jaco
bus Stellingwerf
(mogelijk naar
Frans Berkhuys),
ca. 1718.
2019 4
