HÉ
Spanje geen nieuwe landvoogd aan
stelt neemt de Raad van State de
landvoogdij tijdelijk waar. Maar
kapitein Vasquez erkent dit i
landelijke bestuur niet. Hij
blijft geld eisen van Zutphen
ondanks dat het landelijk en
gewestelijk bestuur hem dit
verbiedt.
Wanhopig haalt het bestuur
van Zutphen nu alles uit de kast
om verlichting te vinden. Op 3 sep- 'u^uSEUM
tember 1576 schrijft het aan de Raad van
State en aan de militaire gouver
neur-generaal van de Nederlan
den dat er nog steeds leningen
worden geëist door Vasquez.
Om aan geld te komen heeft
de stad nog meer goederen in
onderpand moeten geven. En
Vasquez blijft maar geld ei
sen en kwitanties onderteke
nen namens de stad. Hij staat
nu ook toe dat zijn soldaten met
geweld kost en inwoning opeisen bij -^S/u
de bewoners. Zutphen vreest ernstig ge
weld als Vasquez geen geld krijgt, hij heeft al ge
dreigd om de stad in de brand te steken. Maar al
de brieven ten spijt komt er geen verlichting. In
tegendeel, het wordt zwaarder; op 12 september
1576 laat Vasquez een compleet nieuw vendel de
stad binnen.
Zutphen staat er alleen voor
Op 13 september, een dag na de binnenkomst
van dat vendel schrijft een wanhopige Zutp-
henaar bovenstaande brief. Al de volgende dag
krijgt het stadsbestuur een brief van de secre
taris van de Gelderse raad, waarin hij zijn me
deleven uit en aangeeft dat hij de zaak aan de
stadhouder zal voorleggen. Maar dat medele
ven lost niets op. De landelijke Raad van State
laat Zutphen op 2 oktober koeltjes weten, dat
de situatie op korte termijn niet zal veranderen
en dat de overlast nog wel even zal voortduren.
De Raad vindt dat de stadhouder dit maar moet
oplossen. Het afschuiven van verantwoordelijk
heden is begonnen. Die stadhouder schrijft na-
melijk op zijn beurt dat er meer van
hem verwacht wordt dan mogelijk
is. Hij probeert een andere plaats
voor de legers te vinden binnen
het graafschap Zutphen, maar
hij zegt daarvoor een bevel te
moeten krijgen van diezelfde
Raad van State. Zutphen staat
er duidelijk alleen voor.
Nog vijf lange, donkere maan
den moet Zutphen wachten op ver
lossing. Begin november 1576 laat Gel-
re weten dat er overleg is geweest met de
legerleiding en dat de vendels bin
nenkort naar Brussel zullen ver
trekken. Vasquez is gevangenge
nomen in Groningen en wordt
daar aan de tand gevoeld over
zijn wangedrag in Zutphen.
In februari 1577 vertrekken
de soldaten eindelijk uit de
stad Zutphen, maar het graaf
schap krijgt er een last bij. De
soldaten vertrekken namelijk he-
lemaal niet naar Brussel, maar wor
den elders in het graafschap Zutphen on
dergebracht, waar ze voor veel overlast blijven
zorgen omdat er nog altijd geen geld is.
Vijf jaar brieven
De brieven van 1572 tot 1577 geven ons een ver
bijsterend beeld van de machteloosheid die Zut-
phen ondervindt van een ongedisciplineerd en
slecht betaald leger in de stad. Met een stillig
gende handel en veel burgers die de stad en de
regio ontvluchten wordt de wanhoop bijna voel
baar als een bewoner van de stad schrijft dat: "op
onse weemoedige ende droefflicke claegen nyet
anders dan mehr besweernissen" volgen.6 B
Literatuurlijst
- Leo Adriaenssen, Staatvormend geweld. Overleven
in de frontlinies in de meierij van Den Bosch, 1572
1629, Tilburg 2007.
- Duncan Caldecott-Baird, Huurling in de lage
landen 1572-1574, Een episode uit de Tachtigjarige
Oorlog, Bussum 1977.
- Ronald de Graaf, Oorlog, mijn arme schapen, Een
*USEUM
Geuzenpenning
uit 1566; Filips II
is afgebeeld met
het devies: En
tout fidelles a roy
(in alles trouw
aan de koning).
Op de keerzijde
zijn twee ineen
geslagen handen
door een bedel
zak gestoken,
met het vervolg
van het omschrift:
jusques a porter
la besace (tot het
dragen van de
bedelnap toe).
ZUTPHEN 47
2019 2
