aangehouden, zoals in het geval van de eerderge noemde Willem van Rietvelt van de klasse 1808. Pas op 31 mei 1811 nam de prefect het besluit dat Willem van Rietveld wegens een zware liesbreuk moest worden afgekeurd en dat er voor hem een boetebedrag vastgesteld moest worden. Zutphenaren in Franse regimenten De meeste Zutphense mannen in Franse krijgs dienst waren gewoon soldaat; sommigen bereikten een officiersrang. Zo waren er achttien luitenants, zeventien kapiteins, een majoor en twee kolonels van Zutphense afkomst.11 En ook drie generaals van de keizerlijke armée, onder wie Stedman en Van Hasselt, waren geboortig van Zutphen. Van 371 Zutphense mannen is bekend bij wel ke legereenheden zij hun krijgsdienst vervul den. Het blijkt dat in maar liefst 48 verschillen de Franse eenheden en regimenten Zutphense mannen hebben gediend. Veel jongens kwamen terecht als voetsoldaat in de linieregimenten van de infanterie. Alleen al in het 123e tot en met 126e linieregiment 133 Zutphenaren en nog eens 31 bij het 33e lichte infanterie. Maar ook dienden er Zutphenaren bij de cavalerie: 14 man bij het 11e huzaren, 7 man bij het 14e kurassiers en 15 man bij het regiment lanciers. Het 9e reg. artille rie had 44 Zutphenaren in de gelederen. En zelfs dienden er Zutphense jongens bij de Gardes d' Honneur, keizerlijke elitetroepen. Napoleon weg, dienstplicht blijft Op 17 november 1813 stonden Russische en Pruisische troepen voor de poorten van Zut- phen, dat na een kort beleg werd bevrijd van de Franse overheersers. De eerste kozakken waren al op 12 november ons land binnengetrokken. Een week later hield de cohesie van het Franse bestuur in Nederland op te bestaan. Daarmee liepen de Franse lichtingen ten einde, maar de dienstplicht bleef. Soeverein vorst Willem I nam die in bijna ongewijzigde vorm over. Voor Zut- phen begon dat al direct in januari 1814 toen er tachtig mannen voor de landmilitie werden op geroepen. De militaire dienstplicht is tot op heden blij ven bestaan, al werd op 1 mei 1997 de opkomst- plicht opgeschort. Bijna twee eeuwen lang is de dienstplicht een werkzaam instrument geble ken om het leger van mankracht te voorzien. B Noten Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH), databank Nederlandse militairen in het leger van Napoleon; www.archieven.nl/mi/2231/?- mizig=364&miadt=2231&milang=nl&misort=last_ mod|desc&miview=tbl. 2. NIMH, databank Nederlandse militairen in het leger van Napoleon, militairen uit Zutphen. 3. Regionaal Archief Zutphen (RAZ), archief 0001, brieven maire 1811-1813. 4. RAZ, archief 0001, inv.nr. 493, maire 1811, 21 april 1811; Joor, J., De Adelaar en het Lam. Onrust, opruiing en onwilligheid in Nederland ten tijde van het Koninkrijk Holland en de inlijving bij het Franse Keizerrijk (1806-1813), Amsterdam 2000, pp. 340, 341. 5. Tot Nederland behoorden destijds ook België en Luxemburg. Hermans, M.R. (Red.), Statistieke beschrijving van Gelderland van 1808. II. Kwartier van Zutphen, Arn hem 1986, pp. 20 - 30, 126 - 132. D'Alphonse, F.J.B., 'Apergu sur la Hollande. Présenté a S.E. Le Ministre de l'Intérieur, comte de l'Empire', in: Bijdragen tot de statistiek van Ne derland. fs Gravenhage 1900); Colenbrander, H.T., Inlijving en opstand, Amsterdam 1913, pp. 103-104; Joor, pp. 102-106, 322-342; RAZ, archief 0001, inv. nrs. 75-77, 135, 493-497a, archief burgemeester en maire 1810-1815; Gelders Archief, toegang 0016, Gewestelijke besturen in de Bataafs-Franse tijd, 14.2.10.2 Krijgsmacht, 14.2.10.2.2. afzonderlijke eenheden, 14.2.10.2.2.1 Nationale Garde; Naber, Joh.W.A., Overheersching en vrijwording (1909), pp. 140-141. 8. RAZ, archief 0001, inv.nr. 493, maire 1811, extract verbaal prefect van het departement Boven-IJssel 13 febr.1811. 9. RAZ, archief 0001, inv.nr. 493, maire 1811, reisor- der voor de raad van recrutering 22 maart 1811. Extract registers besluiten prefect 13 april 1811; maire 1811, prefect Boven-IJssel aan de maire van Zutphen 18 maart 1811. 10. RAZ, archief 0001, inv.nr. 493, maire 1811, onder prefect Zutphen aan de maire van Zutphen 27 april 1811. 11. NIMH, databank Nederlandse militairen in het leger van Napoleon. Over de auteur Evert Jan Rieksen (*1954) promoveert op de arbeidsge- schiedenis van het 3e regiment jagers 33e regiment lichte infanterie, waarbij een aantal dienstplichtigen uit Zutphen diende. Ook werkt hij aan een boek over de ruim 600 Zut- phense en Warns- veldse mannen in krijgsdienst tussen 1806 - 1815. Daarin komen o.m. aan de orde de machinerie van de dienstplicht, Zutphenaren bij de blokkade van Hamburg, Zutphen- se arbeiders bij het beleg van Deven ter, de last van de Russen in Zutphen na het vertrek van de Fransen. Een Zutphenaar die het allemaal meemaak te was sergeant Willem Gervedink. Over diens lotge vallen schreef de auteur een artikel dat in een volgen de aflevering van ons tijdschrift zal verschijnen. ZUTPHEN 13 1. 6. 7. 2019 1

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphen (vanaf 1982) | 2019 | | pagina 13