meer dan tweehonderd Zutphense mannen in gezet voor diverse werkzaamheden. Arbeiders, timmerlieden en houthakkers voor werk aan vestingen, bakkers om de soldaten van brood te voorzien, artsen om te helpen bij medische keuringen etc.3 Zo moest de Zutphense arts A.G. Klose assisteren bij de keuringen van rekruten.4 Maar na de bevrijding van het Franse juk veranderde er niets. Soeverein vorst Willem I handhaafde de door Napoleon ingevoerde dienstplicht, want de geallieerden eisten van Nederland een groot leger.5 Met de lichtingen van 1814 en 1815 werden zo opnieuw tientallen mannen uit Zutphen opgeroepen, nu voor het Nederlandse leger. Dat betekent dat ongeveer de helft van de Zutphense mannen, die in de kracht van hun leven waren, actief betrokken is geraakt bij de oorlogen tussen 1811 en 1815. Die drainage aan mankracht naar de armée moet grote invloed op de lokale economie heb ben gehad. Hoe groot precies, zou nader onder zoek moeten uitwijzen. Zutphen was in die tijd een nijver stadje, met ongeveer 7500 inwoners die overwegend binnen de contouren van de vesting woonden. Op de gronden buiten de stad werd veeteelt bedreven en enige landbouw. Zut- phen kende tientallen fabriekjes en bedrijfjes. Via de IJssel en de Berkel werd handel gedreven van Rotterdam tot Groningen en tot voorbij het Munsterland. Zutphen, eigenlijk gewoon het centrum van 'de wereld' dus. Naast het verlies aan arbeidskrachten leed de handel schade door de Blocus Continental, het verbod op handel met Engeland, door Napoleon ingesteld om Enge land economisch te breken waar het hem mili tair niet lukte. En zoals een handelsboycot tegen Rusland in onze tijd gevolgen heeft voor lokale producenten van tomaten en peren, zo onder vond in Zutphen met name de enige zeepziede- rij die Zutphen rijk was, ernstige hinder van de exportbeperkingen.6 De lichtingen van de dienstplicht Tussen begin februari 1811 en juli 1813 werden er tien lichtingen opgeroepen.7 Uit Zutphen wer den er op papier in eerste instantie 92 man in actieve dienst opgenomen. De werkelijke groep was groter, omdat er ook mannen opgeroepen werden als vervanger voor degenen die alsnog afgekeurd werden, onderweg stierven, deser teerden of anderszins verdwenen uit het leger. Er zijn twee belangrijke oorzaken waardoor de werkelijke aantallen conscrits (rekruten, dienstplichtigen) afweken van de bij decreet vastgestelde aantallen. De organisatie van de dienstplicht was gericht op effectieve aantallen 10 Zutphen De houtzaag molen met sleephelling van A.G. Wyers op de Mars. Moge lijk heeft ook dit bedrijf last gehad van de conscrip tie. Aquarel door een onbekende kunstenaar, ca. 1800. 2019 1

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphen (vanaf 1982) | 2019 | | pagina 10