bij de stadsmuur te kunnen plaatsen.3 Met die
mortieren schoot men brand veroorzakende
oorbommen de stad in, zo zwaar dat er hand
vatten aan gegoten waren. De verontwaardig
de belegerden schreeuwden "moordenaars"
vanaf de muren naar de vijand.
De eerste ijzergieterij op Nederlandse bodem
waar oorbommen, handgranaten en kogels
werden gegoten, stond in Rekhem, een buurt
schap onder Gaanderen. De rijke Rotterdam
se koopman en zoon van een predikant uit
Lochem, Josias Olmius, richtte daar in 1689
een ijzermolen op. De mallen die voor het
gieten van oorbommen zijn gebruikt, werden
in 1977 teruggevonden en vormen nu een
monument in Rekhem. De productie van oor
logsmateriaal, waaronder honderdduizenden
handgranaten en mijnen, is later door ande
re bedrijven in de Achterhoek, zoals de DRU,
overgenomen.4
Hoewel al in 1849 door de Amerikaan Ben
jamin Chambers een achterlaadkanon was
uitgevonden, deed men aanvankelijk niets
Instructieafbeelding van een 7,5 cm Krupp veldka
non met achterlaadmechanisme. (Nationaal Militair
Museum, Soesterberg)
met die uitvinding. Een achterlader is een
vuurwapen, kanon of geweer, waarbij aan de
achterkant van de loop een holte (kamer) is
aangebracht. In die holte past een projectiel
en het geheel kan met een sluitstuk (grendel,
schuif, klep) geopend en gesloten worden.
De snelheid waarmee kanonnen herladen
en afgevuurd konden worden nam hierdoor
enorm toe. Voordien werden vuurwapens aan
de voorkant geladen. Elk kanon moest na elk
schot teruggerold en opnieuw gericht wor
den. Deze ontwikkeling bracht een verande
ring in het militaire denken. In 1866 versloeg
het Pruisische leger het Oostenrijkse leger
mede dankzij de invoering van geweren met
achterlader. De Pruisische soldaten konden
in dekking liggend herladen en dan vuren op
de rechtopstaande, ladende Oostenrijkers.
Pas rond 1880, voor geweren al eerder, kocht
het Nederlandse leger kanonnen met een
sluitmechanisme.
Twee specifieke oorlogen hebben het mi
litaire omdenken versneld. Dat waren de
Krimoorlog in 1853, waarin Frankrijk en
Engeland streden tegen Rusland om de vrije
doorgang door de Bosporus, en de relatief
A/jZi/ZtA/sZ.
ZcZ/fyot
VeerAout met Zi&nctvot
Aon on. /(op
Af one//ny
r/'cZ/tspoé/A
Affn/tZyp
iSpOOr
Boi/enScAZZcZ.
/f/«s m/nr/cZ/t/np.
A/cAtspa&A.
0/7 cZers cA/ZcZ,
f/7 ee/yas/cjyt'/s)
StreAyz er
- Oy/zet
IZoetstz/A v&/7 cZv/7 opzet
SZi/ZZp/oof
A cZ/te rot//A
SZu/tsti/A
- Ar/// A esc A er/77 er
102 ^utphen - 2018/4
