Een gietijzeren rolslot, om precies te zijn een: diffe-
rentiaallooprol, gezien vanaf de onderkant. Aan de
linkerkant ontbreekt een stuk, het zag er uit zoals
aan de rechterkant. Het wiel, eigenlijk een schijf
zoals we dat aantreffen in een katrol, kan door de
sleuf een baan afleggen van acht cm. Volgens de vele
mededelingen op de kast is deze gemaakt volgens
een patent van 24 juli 1868. (Foto auteur)
omhulsel aflegden, maar draaiden in een ste
vige stalen kast. Staal is beter bestand tegen
slijtage.
Als het nodig is om een deur tijdelijk te ver
wijderen, bijvoorbeeld bij schilderwerk, dan
is er een slimmigheidje bedacht waardoor de
deur gemakkelijk kan worden weggenomen
uit de opening.
Kijken we omhoog in de gleuf waarin de
deur aan de bovenkant heen en weer be
weegt, dan zien we in het midden een ijzeren
stopstuk waar de deuren tegen aan lopen als
de opening wordt afgesloten (zie afb.). Bei
de deuren zitten dan nog voor een klein ge
deelte in de kast waar ze in kunnen worden
geschoven.
Dat stopstuk is geschroefd op een demon
tabele plank die iets groter is dan de breedte
van een deur. De twee naden van die plank
moeten te zien zijn, maar meestal zijn die
dichtgeschilderd. Wat ook te zien moet zijn,
maar vaak is verdwenen onder veel lagen
verf, zijn twee schroeven die de plank op zijn
plaats houden. Wanneer die twee schroeven
worden losgedraaid kan de plank met het
stopstuk worden verwijderd. Wat overblijft is
een ruimte van ongeveer twee cm diep. De
te verwijderen deur kan nu onbelemmerd
onder die ontstane opening worden gescho-
De gleuf waarin de deuren glijden aan de boven
kant. Tussen de zwarte lijntjes zit een losse plank,
die vastgeschroefd is op de plaatsen die met zwarte
stippen zijn aangegeven. Op de plank zelf zit het
ijzeren stopstuk. Rechts één van de schuifdeuren.
(Foto auteur)
vfeugelslot
harpoenslot
Links een harpoen- en rechts een vleugelslot (teke
ning uit: Jellema, Meischke en Muller, Bouwkunde I,
Delft 1948)
ven. Vervolgens wordt hij dan omhoog getild
en kan de deur zijdelings uit de rails worden
gelicht.
Deur op slot
Als de schuifdeuren worden gesloten kunnen
ze worden vergrendeld met een zogenaamd
harpoenslot, of een vleugelslot (zie afb.).
Ook weer zo'n slim bedacht dingetje dat je
alleen in schuifdeuren aantreft. Bij het om
draaien van de sleutel draait een pal, bij het
vleugelslot twee, naar buiten die zodoende in
de opening van de tegenoverliggende deur
haakt.
Schuifdeuren zijn het waard om goed be
waard te worden. Niet alleen om de genoem
de bijzonderheden, maar ook omdat ze vaak
zijn voorzien van glas in lood, of prachtig be
werkte panelen.
110 ^utphen - 2018/4
