1770
Carle
Meer vragen dan antwoorden
door platte-bandes (randen om een parterre,
als een langwerpig bloembed tussen haagjes).
Vier van deze delen omringen op hun beurt
een cirkelvormige parterre met een centrale
invulling. Aan de andere zijde van het huis
is het voorplein met een tweetal bouwhuizen,
waarbij de ruimte tussen beide bouwhuizen
van het huis af vernauwd. In werkelijkheid,
want de bouwhuizen bestaan nog steeds, is
het andersom. Van het huis af verbreedt de
ruimte zich. Het kadastraal minuutplan uit
1817 laat dit eveneens zien. Het westelijke
bouwhuis is voor de paarden en 'carossen' en
het oostelijke ten behoeve van de 'economie'
(opslag van werktuigen, zaai- en pootgoed,
oogst e.d.). Achter het laatste bouwhuis is nog
een 's[e]cond jardin' met erin een langwerpi
ge 'vivre ou estang'. Deze tuin lijkt omringd
door een haag en bestaat uit vier niet verder
gedetailleerde delen. Rond het geheel loopt
een laan met aan de zuid- en noordzijde twee
en aan de west- en oostzijde vier rijen laanbo
men. De zuidelijke en een deel van de oos
telijke laan maken onderdeel uit van de weg
van het dorp Baak naar 'Hac[k]fort'. Weste
lijk eindigt de laan bij de 'Maison du jardi-
nier' (tuinmanswoning), met noordelijk 'une
pomareiije' (appelboomgaard). De tuin kent
een invulling in de geometrische stijl (bij het
publiek bekend als Franse stijl). Deze stijl is in
1770 in de nadagen van haar mode, de land
schapsstijl dient zich dan al voorzichtig aan
(ook bekend als Engelse landschapsstijl).
In de cartouche van de gevonden kaart of
vogelvlucht valt te lezen:
Representation de la maison de Baak (voorstel
ling van Huis te Baak)
Selon l'ordre perspective militaire (volgens mili
tair perspectief (lees: in vogelvlucht)
A. ecuries et remises pour les carosses (stallen en
ruimtes voor de koetsen)
B. un second pour l'economie (een tweede
[schuur] voor de bedrijfsvoering)
C. second jardin (tweede tuin)
D. Vivre ou estang (visvijver of vijver)
Fait par Carle (gemaakt door Carle)
De kaart van Huis te Baak staat in het Lan-
desarchiv Nordrhein-Westfalen geregistreerd
met 'Carle Grafschaft Rietberg'. In dezelfde
periode heeft een Leutnant Carle ook een
kaart van de stad Rietberg en omgeving ge
maakt met daarop slot Rietberg en zijn tuinen
(hemelsbreed 150 km ten oosten van Baak).5
Betreffende Carle (of Carlé) was ook ingeni
eur en halverwege de achttiende eeuw 'Kom-
mandant der Rietberger SchloBgarnison'.6
Verder vervaardigde ene Leutnant Ingenieur
I.G. Carle een kaart van het naburige Diested-
de en omgeving met slot Crassenstein en zijn
tuinen.78 Periode en tekenwijze van de drie
kaarten sluiten goed op elkaar aan. De Carle
van de kaart van Huis te Baak zal vermoede
lijk deze Johann Gottfried Carle zijn. Verdere
gegevens over Carle zijn (nog) niet bekend.
Dit artikel is enkel bedoeld om de gevonden
vogelvlucht te presenteren. Maar de kaart
roept direct ook allerlei vragen op. Waarom
Huis te Baak in 1770 in kaart is gebracht, is
er een van. Een sluitend antwoord is er nog
niet, maar het jaar 1770 valt in de periode
dat Joannes Everardus Canisius van der Hey-
den (1728-1804) eigenaar was. Ook hij liet
in ieder geval aan het gebouw veranderingen
doorvoeren, in of net voor 1767.9 Mogelijk
was dat reden om gebouw en tuinen in vo
gelvlucht vast te leggen. Als de maker Johann
Gottfried Carle is, volgt vanzelfsprekend di
rect de vraag waarom een vermoedelijk mili
tair ingenieur uit de Graafschap Rietberg in
Baak werkzaam was. Heeft Zutphen als gar
nizoensstad hierin een rol gehad? En als het
een andere Carle is, wie is hij dan? En tot slot,
^utphen - 2018/4 107
