Een Zutphens componist van
internationale allure
Een bijdrage ter gelegenheid van het 150ste
geboortejaar van Jan Brandts Buys (1868-1933)
Jan ten Bokum
Jeugd in Zutphen 1868-1892
In 2016 presenteerde Zutphen zich als muziekstad: de zaal van de Buitensociëteit in de
Hanzehof bestond 125 jaar en het Concertgebouworkest gaf er een feestelijk concert.
Helaas was er in dat jaar geen gelegenheid muziek te laten horen van de in Zutphen
geboren Jan Brandts Buys, de meest succesvolle Nederlandse operacomponist. Van geen
enkele andere Nederlander zijn meer opera's uitgevoerd dan van Brandts Buys. Zijn
muziek is echter in vergetelheid geraakt. Is dat terecht of onterecht? Dat kunt u bepa
len tijdens het Jan Brandts Buysfestival dat van 21 september tot en met 23 september
plaatsvindt in Zutphen. In historische gebouwen van de binnenstad en in Kapel Op 't
Rijsselt zal een ruime keuze uit zijn oeuvre klinken: hoogtepunten uit alle tien opera's,
maar ook liederen en instrumentale muziek. Hieronder volgt een korte levensschets. 1
was organist van beroep. Hij begeleidde de
kerkdiensten, verzorgde de openbare orgel
concerten in de 'Groote Kerk' (Walburgis-
kerk) en bespeelde het carillon van de Wijn
huistoren. Af en toe musiceerde hij samen
met zijn broer Ludwig Felix (1847-1917) die
tot 1874 bij het gezin inwoonde. Beiden com
poneerden ook. Jan kreeg muzieklessen (pi
ano, orgel, zang en muziektheorie) van zijn
vader en waarschijnlijk ook vioolles van oom
Ludwig Felix.
Jan begon al vroeg te componeren. Eerst kor
te pianostukjes, vanaf 1882 ook orgelwerken
en kort daarna koorwerken en Nederlandsta
lige liederen. Hij zal daarbij geïnspireerd zijn
door de activiteiten van zijn vader en het di
rigeren en componeren van diverse ooms en
grootvader Cornelis Alijander (1812-1890),
de allround stadsmusicus van Deventer. In
1883 verschenen de eerste composities van
Jan in druk (6 Lyrische Stückchen und Variati-
onen op.1 voor piano). Uitgever was de Zut-
Geboortehuis naast de poort naar de Agnieten-
steeg, foto omstreeks 1895.2 (Regionaal Archief
Zutphen)
Jan Willem Frans Brandts Buys is een telg uit
een bekende familie van organisten en diri
genten. Hij werd geboren op 12 september
1868 in een bovenwoning aan de Beuker
straat, op de plek waar nu nummer 59 staat.
Het oude huis is er echter niet meer; het werd
begin 20ste eeuw gesloopt, tegelijk met enkele
naastgelegen panden.3 De vader van Jan, Ma-
rius Adrianus Brandts Buys sr. (1840-1911),
78 ^utphen - 2018/3
