kundige mevr. A. Laméris wijst op het bestaan
van flessen met een zegel met davidster die
een vis omsluit, vroeger gebruikt door het
eeuwenoude likeurbedrijf 'Der Lachs' (zalm)
uit Danzig. Vanwege dit zegel en de kabouter
op het andere raam veronderstelt zij dat de
Zutphense afbeelding met een drankmerk te
maken heeft.15
De kabouter op het oorspronkelijke mid
delste raam doet zoals gezegd denken aan
jenever uit Schiedam. De 'Kabouter'-reclame
stoelt op een door de Marten Toonder Studio
ontwikkelde kaboutertekening en -verhaal
en is ontworpen in de Tweede Wereldoorlog.
Maar 'kabouter-jenever' van deze firma be
staat al langer. In ieder geval in 1919 zijn er
advertenties daarvoor in verschillende kran
ten, met al een afbeelding van een kabouter.16
Wat ook de precieze gedachte is achter de
davidster en de kabouter in het Zutphense
station, een ding is zeker: de ruit met de Zut
phense kabouter is tot op heden spoorloos.
Met vriendelijke medewerking van:
L. Kleijn, P.M. Heida.
A. Stelder en G. Stelder- Lammers.
E. van Ast.
Noten en literatuur
1 Niek Megens, Zutphen, de verdwenen stad: voor
tijdens en na het bombardement van 1944, Zut-
phen 2011.
2 Online geraadpleegd op http://regionaalar-
chiefzutphen.courant.nu/.
3 Han Koolhof, 'Toen en nu: het station', Zut-
phen (2009) nr. 1.
4 Regionaal Archief Zutphen (RAZ) NL-ZuRAZ,
documentatie 657.82.
5 RAZ, NL-ZuRAZ, archief 0002, inv. nr 69 raads-
notulen 08-05-1878).
6 RAZ, NL-ZuRAZ, archief 0145 (coll. Bouwver
gunningen gemeente Zutphen 1900-1950), inv.
nrs 4162, 4163.
7 Han Koolhof, t.a.p.
8 H.W. Pot, 'Spoorwegknooppunt (4 en slot)',
Zutphen (1997) nr. 2.
9 Zeno Kolks, 'Kunsthistorische aspecten van de
(vroegere) stationsgebouwen van Laren (Gld),
Lochem en Zutphen', Jaarboek Achterhoek en
Liemers (2002).
10 Utrechts Archief (en Spoorwegmuseum);
vriendelijke mededeling V. Lansink.
11 RAZ, NL-ZuRAZ, Adresboek Zutphen 1876, p.
81.
12 Utrechts Archief; http://rijksmonumenten.
nl/monument/512149/station-hemmen-dode-
waard/dodewaard/.
13 Kenniscentrum Joods Cultureel Kwartier, Joods
Historisch Museum, Amsterdam; vriendelijke
mededeling L. Stegink.
14 Nationaal Jenevermuseum Schiedam, vriende
lijke mededeling H. Hettinga.
15 Frides Laméris Kunst Antiek; en http://
glaskilian.de/Danziger-Goldwasser-Fla-
sche-DE.3+B6YmFja1BJRD0zJnByb2R1Y3R-
JRD01NjIzJnBpZF9wcm9kdWN0PTMmZGV0Y-
WlsPQ .0.html.
16 www.delpher nl.
OPROEP
Dit historische en voor Zutphen belangrijke raam verdient het om bewaard te
blijven. Het is technisch mogelijk om de drie delen samen te voegen, dus func
tioneel gebruik als ruit is mogelijk. Wie kent of heeft een plek waar het antieke
raam weer tot zijn recht kan komen, liefst op een openbare locatie of een plek
waar het - letterlijk - gezien kan worden?
Reacties naar Peter Kooij, E-mail: p.kooij@hetnet.nl, tel.: 0575 - 517205
^utphen - 2018/2 45
