Symboliek, versiering
of reclame?
tionsrestaurant, en in 1942 is
de aanbeveling nog ruimer:
"voor uw maaltijden en prima
consumpties, lunch - diner en
a la carte den geheelen dag.
Vrije toegang. Vrij parkeren".
De namen van de uitbaters
en de verbouwingen leveren
geen datering van de ramen
op.6 Als gevolg van oorlogs
schade begint in 1948 de ge
deeltelijke sloop van het sta
tionscomplex.7 Desondanks
heeft het oude station nog
dienst gedaan tot de opening
van het nieuwe station op 28
mei 1952.8 Aannemelijk is dat
twee van de drie ramen rond
die tijd naar De Hoven zijn
verhuisd.
Terug naar het begin. Waar
om prominent een davidster
op ramen in een Zutphense
openbare gelegenheid? Van
uit de spoorwegarchitectuur
is geen eenduidig antwoord
te geven. In tegenstelling tot
andere utiliteitsgebouwen
werden in de 19de eeuw 'nieuwe categorie-
en bouwwerken', zoals stations, vanwege
hun representatieve karakter minder sober
gebouwd.9 Waar stationsgebouwen uit die
tijd vaak variaties zijn op de landelijke stan
daardontwerpen, geldt dit niet voor stations
restauraties en al helemaal niet voor de inte
rieurs daarvan. Doorgaans is de inrichting,
inclusief de plaatsing van decoratieve ramen,
een verantwoordelijkheid van de plaatselijke
pachters van de stationsrestauraties en staat
dit los van de spoorwegen.10
Er zijn in de tweede helft van de 19de eeuw
Raamdeel in bezit van de klein
dochter, 97 x 39 cm. Rechtsboven
een wijnvat. (foto auteur)
verschillende graveurs in Zut-
phen actief, maar vaak betreft
dit vakmensen die sieraden
maken. In 1876 is er een gra
veur-inrichting van D.J. ten
Cate in de Beukerstraat die
zich ruim aanbeveelt, want hij
graveert "wat er alzoo voor
valt"; dus misschien ook ven-
sterglas?11
In het algemeen bedienden
de spoorwegmaatschappijen
zich niet van religieuze sym
bolen. Maar: boven de deur
in de rechterzijkant van het
station Hemmen-Dodewaard
uit 1881-'82 bevindt zich een
meerruitsraam met een roe
deverdeling in de vorm van
een davidster'. Een davidster
of hexagram is echter in de
bouwkunst een vaker toege
paste versiering, al dan niet
met symbolische betekenis
sen. In de Zutphense ramen
kan de ontwerper geïnspi
reerd zijn door motieven en
symbolen die verwijzen naar
het drinken van wijn, al dan
niet met de link naar 'het
bloed van Christus'.12
Het kenniscentrum van het Joods Cultureel
Kwartier te Amsterdam kent de afbeelding
van een davidster met een glas erin niet. Ook
in drukwerk en ander materiaal van Jood
se bedrijven in de drankensector, zoals Van
Perlstein in Doetinchem, Catz, Polak en De
Beer, wordt het niet gevonden.13
In de brouwerswereld en bij geraadpleegde
wijnkenners zijn geen Nederlandse voorbeel
den bekend van het gebruik van een david
ster. In het oude Egypte komt de ster voor
bij een bierbrouwer. De combinatie davidster
met daarin een glas is onbekend.14 Glasdes-
44 ^utphen - 2018/2
