Frits Gies, een joodse tiener in
oorlogstijd
Homme Krol
Frits Gies is 86 en onvermoeibaar. Hij laat niet af om zijn tot de verbeelding sprekende
levensverhaal uit te dragen. Op scholen, bij instellingen, tijdens oorlogsherdenkingen.
"Waarom zou ik opgeven. Ik heb in mijn boek heel wat te vertellen en te onthullen, dus
doe ik er alles aan om het in druk te laten verschijnen." Hij bewaarde lange tijd het stil
zwijgen over zijn avonturen. Nu hij op hoge leeftijd is, kan en wil hij het niet meer voor
zich houden. Zijn familiekroniek verschijnt dezer dagen bij de Walburg Pers. De Eefdese
journalist Homme Krol belicht een aantal gebeurtenissen uit Gies' leven.
Al ver voor de oorlog geniet de familie Gies
in Zutphen en omgeving een geduchte repu
tatie, vooral door Frits' grootvader Frederik
Carel, in eigen kring aangeduid als 'de grote
F.C'. Zijn grootvader is 26 jaar als hij in de
lente van 1901 vanuit de Atjeh-oorlog in Zut
phen neerstrijkt. Afgekeurd als KNiL-militair,
ten gevolge van een schotwond, trouwt hij
dat voorjaar de 18-jarige Rebekka Klein. Ze
krijgen binnen zeven jaar vier zonen en twee
dochters.
Frederik Carel laat zich kennen als een so
ciaaldemocraat van het eerste uur. Hij wordt
gekozen als gemeenteraadslid voor de sdap
en later als Statenlid. In de openbare ruimte
roert hij zich opvallend. Zo spreekt hij 'zijn
mensen' in de stad vaak toe vanaf een zeep
kist. Als spreekbuis van het Nederlands Ver
bond van Vakverenigingen (nvv) drijft hij
een bureau voor rechtshulp in Zutphen. Ar
beiders in de knel krijgen de raad 'gao maor
naor Gies'. Zijn hulp strekt in veel gevallen
verder dan lippendienst.
In 1909 leidt de 'grote F.C.' in Zutphen een
staking met als inzet één cent loonsverhoging
per uur. De toenmalige rechtbankpresident
jhr. mr. D.O. Engelen veroordeelt hem tot
twaalf dagen cel, omdat hij geen gehoor had
gegeven aan een bevel van de politie. Duide-
lijk klassenjustitie, reageert Gies in zijn laatste
woord. "Zwijg en eruit!" beveelt de rechter,
waarop grootvader als de 'trots van de arbei
dersklasse' het gevang ingaat. Uit schaam
te over zijn onterechte vonnis, zoals Frits
schrijft, heeft rechter Engelen nog jarenlang
zijn sigaren gekocht in het tabakswinkeltje
van zijn grootouders aan de Sprongstraat.
Kleine Frits en zus Anneke met vader en moeder
voor de Wilhelminafontein op de Houtmarkt van
Zutphen. (archief familie Gies)
^utphen - 2018/1 17
