Bouillon met amandelbroodjes
De internering van Duitse krijgsgevangenen in
Zutphen tijdens de Eerste Wereldoorlog
Rob Kammelar Jan Klompenhouwer
Na drie jaren van strijd op leven en dood kwamen Duitsland en Groot-Brittannië in juli
1917 overeen om krijgsgevangenen uit te wisselen. Ons land bemiddelde en speelde
een actieve rol bij de gevangenenruil. Als gevolg daarvan werden ruim elfduizend Britse
en Duitse militairen in Nederland geïnterneerd. In Zutphen werden ongeveer twee
honderdvijftig Duitse officieren en onderofficieren ondergebracht. Hoe leefden deze
krijgsgevangenen hier en hoe reageerde de Zutphense bevolking op hen?
Nederland was neutraal tijdens de Eerste
Wereldoorlog. Dat betekende allerminst dat
die oorlog ongemerkt aan ons voorbij ging.
Ons leger was ruim vier jaren gemobiliseerd,
de economie raakte ont
wricht en er was ernstig
gebrek aan voedingsmid
delen en andere levens
behoeften. Er kwamen
bijna een miljoen Belgi
sche vluchtelingen ons
land binnen. Tiendui
zenden andere vreem
delingen strandden -
vrijwillig of niet - in ons
land: Belgische en Britse
militairen, uit Duitse
kampen ontsnapte krijgs
gevangenen - meest
Fransen en Russen - en
Duitse deserteurs. In het
laatste jaar van de oorlog
kwamen daar nog eens
ruim elfduizend Britse
en Duitse krijgsgevange
nen bij.
Op 2 juli 1917 sloten Engeland en Duits
land in Den Haag een overeenkomst over de
uitwisseling van krijgsgevangenen. Nederland
speelde een belangrijke rol in de uitvoering
Oud-burgemeester A.E. Zimmerman (1861
1926) was voorzitter van het plaatselijke
Comité voor Hulp en Bijstand aan Krijgs
gevangenen. Portret door Herman van der
Worp. (Stedelijk Museum Zutphen)
van dat akkoord. Voor het transport van en
naar Engeland werden Nederlandse schepen
ingezet. Ontscheping van Duitse en insche
ping van Britse krijgsgevangenen ging via
Rotterdam. Zwaargewon
den en ernstig zieken
die niet opnieuw zouden
kunnen deelnemen aan
de strijd, mochten door
reizen naar hun vader
land. Lichtere gevallen
en gezonde militairen
werden tot het eind van
de oorlog in Nederland
geïnterneerd. Uiteinde
lijk bleven 6100 Britten
en 4800 Duitsers voor
lopig in Nederland. De
kosten hiervan werden
gedragen door Engeland
en Duitsland zelf. 1 Voor
Duitse militairen van la
gere rang was in Wolfhe-
ze (Gld.) een barakken
kamp gebouwd. Duitse
officieren en onderofficieren werden voor
namelijk geconcentreerd rond Rotterdam en
in het zgn. verzorgingsgebied Dieren (Gld.).2
In Dieren stond een klein barakkenkamp van
dienstgebouwen, maar de militairen waren
40 Zutphen - 2017/2
