GESELLIGER ABEND
DONNERSTAG, DEN 5. SEPTEMBER 1918.
DER IN ZUTPHEN INTERNIERTEN
DEUTSCHEN UNTEROFFIZIERE.
PROGRAMM:
1. Florentiner-MarschFucik.
2. Ansprache (Feldwebel Kippenhari).
3. 2 Klaviervortrage (Unteroffizier Lii(tgers).
a) Rigoletto-Paraphrase Liszt.
b) KonzertwalzerUnteroffizier Lüttgers.
4. Chore
a) Der Geiger von St. Valten .Ph. Orth.
b) Liitzows wilde Jagd Carl Maria von Weber.
5. Mondnacht auf der Alster, Walzer von Fètras.
6. 3 Lieder (Vizefeldwebel Bachenheimer, Bariton).
a) WanderliedR. Schumann.
b) TambourliedchenJ. Brahms.
c) TeufelsliedE. Haile.
7. Fackelschwingen (Unteroffizier Kallenberger).
PAUSE.
8. Ouverture zur Oper Der Kalifvon BagdadBoieldieu.
9. Soubretten-Lieder (Unteroffizier Bach).
10. Gymnastische Ubungen.
11Chore
a) Ach du klarblauer Himmel Silcher.
b) Draussen ist alles so prachtig A. Jiirgens.
12. Oemeinsames Lied.
13. Hoch-und Deutschmeister, Marsch von Ertl.
Met het oog op de zangers beleefd verzocht niet te rooken.
Het programma van de door de Duitse militairen
georganiseerde feestavond was heel gevarieerd.
De feestavond was een enorm succes. (Regionaal
Archief Zutphen, arch.nr.142, inv.nr.171)
derland en Zutphen dankte voor de betoon
de gastvrijheid. Hij eindigde met een Hoch
voor koningin Wilhelmina. Daarna zongen
Duitsers en Nederlanders samen het Wilhel
mus. Platzkommandant Braune memoreerde
de eensgezindheid die zich in augustus 1914
onder het Duitse volk gemanifesteerd had
en die het ook in den vreemde moest blijven
tonen, waarna hij een driewerf hoera aan
hief voor zijne majesteit keizer Wilhelm II.
Daarop werd Die Wacht am Rhein aangeheven.
Daarna volgde het eigenlijke programma. De
soubrettezangeres die enkele fraaie liederen
vertolkte, ontpopte zich tot ieders niet gerin
ge verbazing als Unteroffizier Bach. Maar de
ster van de avond was ongetwijfeld Vizefeldwe-
bel Bachenheimer uit Brummen. Hij was voor
de oorlog concertzanger geweest en was in
middels ook tijdens zijn internering een veel
gevraagde gast geworden. Jammer genoeg
kwam in de enorme drukte zijn prachtige
baritonstem niet helemaal tot zijn recht. De
muzikale nummers werden afgewisseld met
fakkelzwaaien door Unteroffizier Kallenber
ger, terwijl de turners het publiek met hun
gymnastische toeren verbluften. Na afloop
gingen de stoelen aan de kant en was er bal,
dat na de polonaise al snel ontaardde in een
onontwarbare mensenkluwen.23
Naar huis
Toen de strijdende partijen op 11 november
1918 de wapenstilstandsovereenkomst teken
den, kwam er formeel een eind aan de inter
nering van vreemde militairen in ons land.
Op 23 november 1918 verlieten 178 officie
ren en onderofficieren Zutphen per trein
richting Heimat. Ze werden uitgeleid door het
Comité voor Hulp en Bijstand aan Krijgsge
vangenen, dat sigaren uitdeelde. Oud-burge
meester Zimmerman wenste hen behouden
terugkeer. Oberleutnant zur See Braune be
dankte de Zutphense inwoners voor de geno
ten gastvrijheid en liet zijn mannen voor de
laatste maal een Hoch uitbrengen op konin
gin Wilhelmina. Op het Stationsplein stond
het zwart van de mensen. Gastgezinnen, Zut-
phenaren die inmiddels vrienden waren ge
worden en zomaar belangstellenden kwamen
de Duitse militairen uitzwaaien.24
Drie mannen bleven achter in Zutphen.
Twee onderofficieren dienden de lopende
zaken af te handelen. De derde, Vizefeldwebel
Sieckmann, was te ziek om vervoerd te wor
den. Hij overleed enkele dagen na het vertrek
van zijn kameraden. Eerder al was Unteroffizier
Franz Kalble aan de Spaanse griep bezweken
en in Zutphen met militaire eer begraven.25
Vergeten
Behalve Unteroffizier Bölkow, die zich hier ves
tigde en een gezin stichtte, lijken de geïnter
neerde Duitsers in onze stad nauwelijks spo-
^utphen - 2017/2
45
