kwam dan ook kort na de executie te overlij
den. Voor het voltrekken van het vonnis over
Van Oldenbarnevelt werd om meerdere re
denen voor Mr. Hans Pruijm gekozen. Mede
ook op voorspraak van genoemde Mr. Jacob
Mosel. Pruijm was nauw verwant (schoonva
der) aan deze scherprechter.
Aan de executie van Johan van Oldenbarne-
velt dankt Mr. Hans Pruijm ook zijn bijnaam:
'veltscheerder van Bernevelt'.23 Pruijm was
zeker ook trots op zijn alias, want bij zijn over
lijden op 17 april 1621, thuis op bed in de
Utrechtse Santstraet, werd deze naamspeling
nog steeds gebruikt!
In 1576 was Johan van Oldenbarnevelt
1547-1619) pensionaris van Rotterdam ge
worden. Hierdoor nam hij automatisch als
afgevaardigde van zijn stad deel aan de ver
gaderingen van Holland. Zo verkeerde Van
Oldenbarnevelt nu bijna dagelijks op het
Binnenhof en viel daar op vanwege zijn grote
werklust en hoge intelligentie. In 1582 bracht
hij het tot vertrouwenspersoon van stadhou
der-prins Willem van Oranje. Na diens moord
in juli 1584 ontstond er een machtsvacuüm.
De oudste zoon van Willem van Oranje, prins
Philips Willem, zat in Spanje gevangen en was
Onthoofding Johan van Oldenbarnevelt door
scherprechter Mr. Hans Pruijm, 13 mei 1619.
Ets van Jan Luyken 1649-1712. (Rijksmuseum Am
sterdam)
daardoor niet beschikbaar om zijn vader op te
volgen. De tweede zoon, prins Maurits 1567
1625), werd nu als stadhouder van Holland
en Zeeland benoemd. Van Oldenbarnevelt
werkte aanvankelijk prima samen met de
twintig jaar jongere Maurits. Wat betreft hun
karakters vulden zij elkaar goed aan. Tijdens
een wapenstilstand die met de Spanjaarden
was overeengekomen ontstond er echter een
eerste conflict tussen beiden. Prins Maurits
had liever doorgevochten en was tegen; de
gematigde Oldenbarnevelt was vóór. Dit con
flict legde weer de kiem voor een nog grotere
strijd tussen beiden. Door de veranderingen
op het gebied van het geloof was hun onenig
heid nog verder geëscaleerd en vochten bei
den een hevige machtsstrijd uit. Uiteindelijk
leidde dit tot een staatsgreep.
Van Oldenbarnevelt werd nu op 29 augus
tus 1618 op verdenking van landverraad gear
resteerd. Na een kort vooronderzoek werd in
februari 1619 het eigenlijke proces opgestart.
De raadspensionaris was maandenlang het
^utphen - 2016/4 109
