Zakenvrouw
Problemen
?tgSI3S5ll3Ë
Maar vervolgens bleef het oorverdovend stil.
Nu, anno 2016, weten wij dat Zutphen de ge
weerfabriek niet heeft gekregen. Of de stad
een officiële afwijzing heeft ontvangen en
wanneer, weten we niet. In ieder geval zwijgen
de Zutphense archieven na 6 september 1752
in alle talen over de geweerfabriek. Maar ook
de Arnhemse lobby is tevergeefs geweest.
Ook die stad heeft de geweerfabriek niet
gekregen. Toch is die fabriek er wel degelijk
gekomen. In 1759 ging 's Lands geweerfabrijcq
van start in Culemborg, hoofdstad van het
gelijknamige graafschap dat elf jaren eerder
door het Kwartier van Nijmegen was overge
dragen aan stadhouder Willem IV. Anna van
Hannover ontpopte zich als een handige za
kenvrouw. De geweerfabriek werd een parti
culiere onderneming en eigendom van haar
zoon Willem V.
Wat is Zutphen nu precies is misgelopen? De
geweerfabriek van Culemborg bood op haar
hoogtepunt werk aan ongeveer 70 personen.
De productie is altijd tamelijk klein gebleven,
ongeveer 5000 geweren per jaar, en heeft
nooit volledig de behoefte van de Staat kun
nen dekken. Daar stond tegenover dat de kwa
liteit van de wapens alom geroemd werd. De
geweerfabriek heeft gefunctioneerd tot 1812.
Haar bestaan was een aaneenschakeling van
vooral financiële problemen. Dat kwam met
name doordat de regimentscommandanten
van het Staatse Leger niet verplicht waren
hun geweren uit Culemborg te betrekken. Ze
gingen liever naar het goedkopere Luik en
namen inferieure kwaliteit voor lief.
Literatuur
- Memorie- en Resolutieboek der stad Zutphen
1751-1753, (Regionaal Archief Zutphen,
archiefnr.1, inv.nr. 36).
- R.B.F. van der Sloot: 's Lands Geweerfabriek
te Culemborg', in: Armamentaria 8 (1974).
- Wikipedia, oktober 2015.
Noten
1. Vertegenwoordigers van de burgerij.
2. De oude kapel van het voormalige Agnieten-
convent.
3. Invoer- en doorvoerrechten.
4. Anna's vader was koning George II van Enge
land.
Het kasteel te Culemborg omstreeks 1620. Later werd het eigendom van stadhouder Willem IV. In 1759
ging in de stallen van dit kasteel 's Lands geweerfabriek van start, aangedreven door watermolens. Ets uit
ca.1730 door Abraham Rademaker. (Rijksmuseum, Amsterdam)
^utphen - 2016/3 83
