de gelederen. Gelderse schutters wisten een
vijandelijke tegenaanval af te slaan. De Belgi
sche generaal Daine, die absoluut geen idee
had van de sterkte van zijn opponent, besloot
zijn troepen terug te trekken. Aan Neder
landse kant sneuvelden 16 schutters, 77 raak
ten gewond. De slachtoffers waren voorname
lijk Friezen.20 Het Gelderse bataljon had twee
doden en enkele gewonden te betreuren. Wat
precies het aandeel van de Zutphense keur-
compagnie in de gevechten is geweest, is niet
meer na te gaan. Over gesneuvelde of gewon
de Zutphense schutters is niets bekend. Dat
ze er bij waren op de Winterslagse Heide, is
zeker. Niet voor niets memoreerde burge
meester Swaving in zijn welkomstspeech voor
de terugkerende schutters de namen Hech-
tel, Helchteren en Houthalen.21
Na tien dagen maakte de opmars van een
Frans leger, dat de Belgen te hulp kwam, een
eind aan de vijandelijkheden. Het Neder
landse leger trok zich terug, maar bleef nog
jaren in zijn Brabantse kantonnementen lig
gen. Pas in 1834 mochten de schutters naar
huis. Koning Willem i bleef nog lang de fei
ten negeren en legde zich - nog zeer tegen
zijn zin - pas in 1839 neer bij de definitieve
deling van zijn rijk. Daarna werd ook de mili
tie gedemobiliseerd.22
Noten, bronnen en literatuur
1. Rob Kammelar: Daar komen de schutters. De
schutterij van Zutphen gemobiliseerd (1830/1834),
in ZUTPHEN 2016-1.
2. Tiel was de andere verzamelplaats voor de
Gelderse plattelandsschutters. Hier werden
twee bataljons en enkele kleinere detachemen
ten geformeerd. (bron: Besluit no.132 d.d. 9
nov.1830, in: Provinciaal Blad van Gelderland
1830 (geraadpleegd op https://books.google.
com, mei 2012).
3. J. de Graaf: Gemobiliseerde Gorsselsche en Warns-
veldsche schutters, in: ARCHIEF, kerstnummer
1949 III-4 (collectie RAZ).
4. Brief d.d. 17 nov.1830, in: De briefwisseling van
J.R. Thorbecke. Deel I 1830-1833. 's - Gravenha-
ge 1975 (geraadpleegd op http://www.histori-
ci.nl/retroboeken/thorbecke/#page=50&ac-
cessor=toc, mei 2012).
5. W. E. van Dam van Isselt: De beteugeling van de
onwillige schutters in januari en februari 1831.
In: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis
en Oudheidkunde. Vijfde reeks, deel 1 (1913);
(geraadpleegd op http://www.historici.nl/
retroboeken/bvgo/#page=268&accessor=toc
juni 2012).
6. Wet van 3 november 1830 (Staatsblad no.75)
strekkende ter beteugeling van woelingen en bedrijven
van kwalijkgezinden.
7. Louis de Potter (1786-1859 opsteller van de
Belgische onafhankelijkheidsverklaring en lid
van het Voorlopige Bewind in Brussel.
8. zie noot 4.
9. Regionaal Archief Zutphen (hierna: RAZ), ar-
chiefnr.2 (gemeente Zutphen 1816-1919), inv.
nr.301 (Ingekomen Stukken 1830): geheime
circulaire d.d. 1 december 1830.
10. RAZ, Index op de Notulen van de Raad 1816
1852.
11. Reglement op de Huisvesting of kazerneering van de
troepen van de staat, Den Haag 1814.
12. RAZ, archiefnr.2, inv.nr. .301: brief gen.maj.
Behr d.d. 12 nov.1830 en brief maj. Van
Schaeck d.d. 13 nov.1830.
13. In 1864 afgebroken om op die plek de hbs te
bouwen, die inmiddels ook al verdwenen is; nu
staan daar woningen.
14. Pas na 1854, na enkele ingrijpende verbouwin
gen, zou dit voormalige IJzendoornconvent
uitgroeien tot de belangrijkste kazerne van
Zutphen.
15. Tegenwoordig bekend als Huize van de Kasteele.
16. Toen nog gevestigd in de huidige Burgerzaal.
17. RAZ, archiefnr.2 inv.nr.301: brief 2e Groot
Militair Commando aan B&W 28 nov.1830.
18. RAZ, Index op de Notulen van de Raad 1816
1852.
19. A. Kok: De Mobiele Schutterijen in de Tiendaagse
Veldtocht, in: Armamentaria 16 (1981/'82).
20. www.friezen-in-de-tiendaagse-veldtocht.nl (ge
raadpleegd juni 2012).
21. RAZ, archief nr.2, inv.nr.134 (Verbaal B&W
1834).
22. Johan P. Naber: De Tiendaagse Veldtocht. De
Belgische Opstand 1830/1831. Bussum 1980.
4°
Zutphen - 2016/2
