Zittende honden in de kaarsenkroon?
Aartje Bos-Oskam
Vijf zittende dieren
In de Zutphense Sint-Walburgiskerk hangt een gotische kroonluchter. De rand
daarvan bevat twee twaalfhoekige friezen boven elkaar. De onderste is verguld; hier
zijn namen te lezen. In de bovenste, die ooit vrolijk gekleurd was, spelen zich allerlei
jachtscènes af. Daarbij zijn veel actieve honden te zien. In de kunstgeschiedenis zijn legio
verwante voorstellingen te vinden. De dieren zijn zo natuurgetrouw weergegeven dat
iedereen direct herkent waar ze mee bezig zijn. Maar waarom zijn in de kroon tussen
die jagende honden ook enkele raadselachtige zittende dieren te zien? In verwante
jachtvoorstellingen zijn ze nooit van de partij. Wat is hun functie in de kaarsenkroon?
De zittende dieren zien er vreemd uit, omdat
ze op hun kop een takkenversiering hebben
die doet denken aan een gewei. De eerste vier
dieren (Fig. 1—4) hebben een takje met drie
blaadjes in de bek. De voorpoten hebben ze
op een verhoging, waaraan vaak een takje zit.
Het dier in figuur 4 is niet meer compleet; die
is door roest aangevreten. Hij was oorspron
kelijk gelijk aan die in figuur 3.
De dieren jagen niet. De eerste twee (Fig. 1
en 2) zijn onderaan de kroonrand te vinden,
in de vergulde namenfries met de namen van
Jezus, Maria en de apostelen. Ze zijn daar de
Fig. 1. Fig. 2.
enige dieren. Onderling verschillen ze iets.
Er komt een bloempje bij of een takje, er lijkt
iets te groeien.
De andere drie zijn te vinden in de fries met
jachtvoorstellingen. De dieren lijken daar uit
Fig. 1: Eerste hond. In namenfries bij bartholomeus
(foto: Jan Frings)
Fig. 2: Tweede hond. In namenfries bij thomas (foto:
Jan Frings)
Fig.3: Derde hond, met valkenier en hoornblazer
boven jhesus (foto: Jan Frings)
Fig. 4: Vierde hond, met nu verdwenen wildeman en
valkenier, boven s'simon (foto: auteur)
Fig. 5: Vijfde hond, achter dansgroep (foto: Jan
Frings)
Fig. 3.
Fig. 4.
Fig. 5.
^utphen - 2016/2
45
