Baltus Hendrik Pekelharing
Als de prominente liberaal B.H. Pekelharing
(*1841, Krommenie - f1922, Den Haag)
tachtig jaar wordt, stuurt de Sociaal Demo
cratische Arbeiders Partij hem een felicita
tietelegram. De linkse voormannen danken
hem daarin 'voor het belangrijke werk in uw
vruchtbaar leven, zij het indirekt, voor de ar
beidersklasse verricht'. Kom daar tegenwoor
dig eens om!
Het is in Zutphen - decennia eerder - dat
Pekelharings maatschappelijke denkbeelden
vorm krijgen. Als pas gepromoveerd jurist
komt hij in 1866 naar hier met een benoe
ming als leraar op zak. Hij gaat de Zutphense
hbs'ers staatsinrichting en aardrijkskunde bij
brengen, later ook nog boekhouden. Pekel
haring woont in de Broederenkerkstraat. Po
litiek zoekt hij aansluiting bij de liberalen die
zich in de plaatselijke kiesvereniging Redding
door Bezuiniging hebben georganiseerd. In de
verkiezingsstrijd van 1868 schrijft hij hun po
litieke pamfletten.
Als een groep verontruste Zutphense libera
len - onder hen Jacob Dam en David Evekink
- in 1869 de Zutphensche Courant overneemt
van de weduwe Thieme en zo voorkomt dat
die in handen van de conservatieven valt, vra
gen ze Pekelharing om redacteur te worden.
Deze weet het niveau van de krant ver uit te
tillen boven dat van lokaal nieuws- en adver
tentieblad. Onder zijn leiding wordt de Zut
phensche Courant een toonaangevend orgaan
van de vooruitstrevend-liberale beweging,
waarin ook zijn eigen denkbeelden doorklin
ken.
Al in zijn Zutphense tijd raakt Pekelharing
steeds meer onder invloed van de katheder
socialisten. Deze uit Duitsland overgewaaide
liberale stroming wil overheidsingrijpen om
de arbeidersklasse tegen economische uitbui
ting te beschermen. Lotsverbetering zonder
klassenstrijd dus. In tal van lokale en landelij
ke verenigingen houdt Pekelharing zich met
B.H. Pekelharing. (collectie Internationaal Instituut
voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam)
arbeiderszaken bezig. Vooral zijn bijdragen
aan de Zutphense Kring voor Wetenschappelijk
Onderhoud bezorgen hem faam én de reputa
tie van socialist. In 1871 is hij betrokken bij
de oprichting van het Algemeen Nederlandsch
Werklieden Verbond.
Pekelharing verlaat Zutphen in 1874. Kort
daarvoor is hij benoemd tot hoogleraar staat
huishoudkunde en handelsrecht aan de Po
lytechnische School in Delft. Politiek schuift
hij steeds verder op naar links. In 1879 richt
hij - samen met onder anderen de socialisti
sche dominee F. Domela Nieuwenhuis - het
Comité voor Algemeen Stemrecht (voorlopig al
leen nog voor mannen) op. Pekelharing blijft
echter meer een denker dan een doener. Van
de klassenstrijd moet hij niets hebben. 'Als
ik een polemische ader heb, dan klopt hij
flauw', schrijft hij eens.
(Rob Kammelar)
Literatuur
- Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de
Arbeidersbeweging in Nederland, deel 6 (1995).
- Regionaal Archief Zutphen: toegang 0116,
Archief van de Kring voor Wetenschappelijk
Onderhoud te Zutphen (1854-2004).
22 ^utphen - 2016/1
