Van domeinhof tot buurschap
Wapsen in de 13e en 14e eeuw
Diederik Rijs
Gerard van Wapsen
Ongeveer op de plek waar nu boerderij Nieuw Baank ligt aan de Baankstraat, niet ver
buiten de bebouwde kom van de Hoven, heeft de nederzetting Wapsen gelegen (zie de
kaart op het omslag). In het artikel 'Hoezo Wapsumsestraat', in Zutphen 2014-1, werd de
hof te Wapsen beschreven vanaf ca. de '5e eeuw.' Over de twee eeuwen daarvóór vallen
ook nog opvallende zaken te melden. Dit artikel geeft daarvan een beknopt overzicht.
Het flinke aantal losse archeologische vond
sten van de laatste jaren (er heeft nooit een
opgraving plaatsgevonden) toont aan dat
deze plek met grote waarschijnlijkheid vanaf
de Romeinse tijd permanent bewoond is ge-
weest2 en daarna lange tijd een centrale rol
in de omgeving (Voorstonden, Oeken) moet
hebben gespeeld.
De eerste vermeldingen van de naam Wap
sen in historische bronnen betreffen dienst
mannen van de graaf van Gelre en Zutphen.
In latere vermeldingen gaat het om een be
langrijke grafelijke domeinhof in Wapsen,
waar de opbrengsten in natura van omliggen-
de 'lagere' boerenhoeves (en dat kunnen er
tientallen zijn geweest) werden afgeleverd en
verzameld.
Uit 1134 komt de eerste vermelding van
Wapsen met de eigennaam van Cunradus de
Wapsne, die als dienstman van de graaf van
Zutphen getuige is bij een oorkonde.3 Deze
Koenraad kan tot de domeinministerialen4
Zicht vanaf de Walburgstoren op Wapsen (het rood
omlijnde gedeelte) achter wijk De Teuge. De trein
op de achtergrond rijdt door het Westerbroek.
(foto: D. Rijs)
Zutphen - 2015/3
67
