te staan. In 1925 werd in diverse landelijke kranten verslag gedaan over een 'Staking te Zutphen': Zij omvat 50 vrouwen en meisjes en 6 mannen en jongens, allen georganiseerd in den Bond in de kleedingindustrie. De oorzaak is een loonkwestie. De Bond had voorgesteld een loons- verhooging van 10 pCt. en uitbetaling van den Grooten Verzoendag, wanneer de fabriek stop staat; de firma Krukziener wilde daartegenover een loons verlaging van 5 pCt., halveering van de vacantie en betaling van de ziekteverzekeringspremie - tot nogtoe gratis -. Gehouden conferenties hadden geen resultaat. De oudste der firmanten verzamelde het personeel om zich heen en sprak een 'gemoedelijk woord'. Hij zei o.a. dat hij het veel beter met het personeel meende dan de hoofdbestuurder van den Bond en, blijkbaar om dit te bewijzen voegde hij er aan toe, dat hij, als het personeel ging staken en de staking verloor, alle toezeggingen terugnam en de in eersten termijn aangekondigde verslechteringen zou doorvoeren. En wat antwoordde het personeel, hoofdzakelijk bestaande uit vrouwen en meisjes in den moderne bond georganiseerd? Het zette spon taan een krachtige internationale in en zong de drie koupletten uit volle borst ten einde. Meer niet, maar ook niet minder. De patroon werd wit om zijn neus en vluchtte zijn kantoor binnen.23 Op drie na deed het hele personeel mee. Hier hebben de konfessioneele organisaties niets te zeggen en daarom is er de noodige eenheid en strijdlust, die tot de overwinning kan voeren. Op 6 april werd het werk hervat, na een akkoord onder meer omvattend: Het stukloon wordt met gemiddeld 5 pCt. verhoogd. Op den Grooten Verzoendag zal het loon worden doorbetaald. De re geling betreffende ziekte-uitkeering en doorbetaling op Chr. feestdagen blijft als voorheen. dat er geen rankunemaatregelen zullen worden genomen. De staking eindigde zoals ze zes weken geleden be gon, n.l. met een krachtige 'Internationale'.24 In maart 1927 dreigde er opnieuw een conflict. Door de aanschaf van nog meer elektrische machines kon er opnieuw meer en makkelijker geproduceerd worden, zodat het stukloon opnieuw ter discussie stond.25 In 1935-1936 was Krukziener een van de be drijven met een lopende band waarover vol gens het Kamerlid De Vries-Bruins klachten bestonden.26 Crisistijd en Duitse bezetting27 Een van de Krukzieners liet zich begin jaren dertig in eerste instantie negatief uit over het zogeheten contingenteringsbeleid van de overheid, waarbij toegestane import en pro ductie werden gereguleerd. Volgens hem had het contingenteren van grondstoffen een ne gatieve uitwerking op de pettenproductie. In 1933 probeerde hij echter zijn invloed aan te wenden om juist via contingentering de im port van petten te beperken. Het verhaal gaat dat Krukziener in deze economisch slechtere tijd de machines door liet lopen om te voorkomen dat voorbijgan gers zouden denken dat de zaken minder gingen.28 Producten van Krukziener waren in die tijd de Nestor Schoolpet en Baret 'voor meisjes en jongens', mutsen en Eton-petjes.29 In de Tweede Wereldoorlog werden onder dwang van de Duitse bezetter Joodse bedrij ven onteigend en Verwalters aangesteld. Bij de pettenfabriek was dit de in Wuppertal gebo ren Hugo Kaulen, die in Duitsland beroemd was als wereldrecordhouder ballonvaart. Na de onteigening werden in de fabriek kepi's voor de Wehrmacht gemaakt. Bij het bom bardement op Nijmegen, 22 februari 1944, kwam Kaulen om. Een namens de fabriek geplaatste rouwadvertentie spreekt over Chef und Betriebsführer Dr Hugo Kaulen.30 In de loop van de oorlog is het bedrijf leeggeroofd. Door de gevechten bij de bevrijding van Zutphen raakte de fabriek beschadigd.31 Na de oorlog Sally en zijn gezin zijn in 1942 opgepakt en via Westerbork in Auschwitz terechtgekomen, ^utphen - 2015/2 45

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphen (vanaf 1982) | 2015 | | pagina 13