150 jaar treinen rond Zutphen
De naoorlogse periode
Han Koolhof
De wederopbouw
3
Twee dagen na de Duitse capitulatie, om precies te zijn op maandag 7 mei 1945 om
9.00 uur, droeg de Reichsbahn op het centraal station van Utrecht het beheer van
de spoorwegen weer over aan NS. Maar veel te beheren was er niet meer. Van de
spoorbanen was 62% vernield. Dat gold ook voor het materieel. Er waren nog maar 93
van de 1406 personenrijtuigen over en 144 van de 866 locomotieven. Hierdoor was er op
sommige lijnen jarenlang geen reizigersverkeer mogelijk. Zo werd pas in oktober 1948
de treindienst tussen Zutphen en Goor hervat.
Ook Zutphen was zwaar getroffen. De Duit
sers hadden van de IJsselbrug alle overspan
ningen opgeblazen; de moderne locomo-
tiefloods was verwoest en het station zwaar
beschadigd. De spoorlijn naar Apeldoorn was
gedeeltelijk opgebroken. Blokposten, zoals in
Voorst en Warken, waren vernield.
Tussen 1948 en 1955 werd er fors in nieuw
materieel geïnvesteerd. De drie Nederlandse
treinenfabrieken hadden volop werk. In die
periode werden er alleen al zo'n achthon
derd nieuwe rijtuigen in dienst gesteld, en
vele duizenden goederenwagons. Er werden
ook veel nieuwe stations gebouwd: in het oos
ten van ons land in Hengelo, Enschede, Arn
hem (gesloopt in 2007) en Zutphen; alle in
prefab beton, materiaal waarin puin verwerkt
werd, dat na de oorlog ruimschoots voorhan
den was. Architect was ir. H.GJ. Schelling
(1888-1978).
Nadat het vooroorlogse elektrische net
in oktober 1948 hersteld was, begonnen de
spoorwegen aan een grootscheepse elektrifi
catie van de overige hoofdlijnen, waaronder
Arnhem-Zutphen-Zwolle. Dat ging in een
hoog tempo: driehonderd kilometer per jaar.
1 februari 1865
Op 1 februari was het 150 jaar geleden dat
de eerste trein over de IJsselbrug reed, en
Zutphen aansluiting kreeg op wat toen nog
een spoorwegnet-in-wording was. In de
decennia daarna zou Zutphen uitgroeien tot
een spoorwegknooppunt. Waar andere plaatsen
in Oost-Nederland die status verloren, zoals
Apeldoorn, Doetinchem en Winterswijk, is
Zutphen een knooppunt van spoorlijnen
gebleven.Van hieruit kun je nog steeds in vijf
richtingen reizen, met net als in de 19e eeuw
verschillende spoorwegmaatschappijen. Over
de spoorwegen rond Zutphen zijn in de
afgelopen decennia een reeks van artikelen in
dit blad verschenen. Hiervoor verwijzen wij
naar de literatuuropgave bij dit artikel. H.K.
Door schaarste aan staal en deviezen kozen
de spoorwegen voor bovenleidingsportalen
van voorgespannen beton. Ze zijn geplaatst
op de lijnen naar het noorden, het oosten en
tussen Arnhem en Zwolle.
De werkzaamheden moesten in een strak
tijdschema worden uitgevoerd, omdat de
werktreinen de gewone treindienst niet
mochten hinderen. Op een filmpje uit 1952
^utphen - 2015/1
