De binnenplaats van het ONG aan het einde van
de 19e eeuw. De foto is van kunstschilder/fotograaf
Herman van der Worp (1849-1941). (Stedelijk
Museum Zutphen)
de lokalen alwaar zij zich nu bevinden', aldus
de notulen van genoemde vergadering.13
Tien jaar na zijn aantreden bracht Ramaer
uitvoerig verslag uit aan Gedeputeerde Sta
ten over de op gang gebrachte verbeteringen
in het Zutphens Krankzinnigengesticht.14
Hierin gaf hij aan dat bouwkundige ingre
pen hadden geresulteerd in betere ventilatie,
verlichting, verwarming en geluidsisolatie
van de ziekenzalen. De installatie van stort-,
drup-, regen-, en zitbaden en de inrichting
van een biljartkamer, muziekkamer en bi
bliotheek waren voorbeelden van ingevoer
de bad- en ontspanningstherapie. Daarnaast
was men met arbeidstherapie begonnen. Zo
konden de verpleegden timmeren, weven en
ook kleer- en schoenmaken. Er werden gods
dienstoefeningen gegeven. De minst gestoor
de verpleegden konden toneelvoorstellingen
en concerten in de stad bezoeken of een rij
toer maken buiten de stad.
Natuurwetenschappelijke
psychiatrie
Ramaer stond een natuurwetenschappelijke
psychiatrie voor.15 Hij zag psychische stoor
nissen als het resultaat van een afwijkende
hersenwerking. Daartoe verrichtte hij lijk
openingen om de lichamelijke oorzaak van
de psychische aandoening op te sporen. Het
spreekt vanzelf dat daarbij ook de hersenen
van de overledene nauwkeurig werden on
derzocht. Ramaer adviseerde als een van de
eersten in Nederland het gebruik van de mi
croscoop bij de bestudering van de aangeda
ne organen.
Hij voerde een vooruitstrevend personeels
beleid. De ongeschoolde 'oppassers' of 'op
passeressen' die 'onzedelijke' handelingen
verrichtten, zoals het slaan van de verpleeg
den met een stok, werden ontslagen. Ex-ver
pleegden konden als personeel worden
aangesteld, meestal als keukenmeid, stal- of
huisknecht, soms ook als verpleger.
In 1851 was het aantal verpleegden bin
nen het krankzinnigengesticht opgelopen
tot meer dan tweehonderd. Er werden intus
sen ook patiënten uit andere provincies dan
16 ^utphen - 2015/1
