Zutphens eerste zielendokter:
J.N. Ramaer
Carol Jan Klok
Vanuit Zutphen droeg
Ramaer zijn passie voor
verbetering van het lot
van de psvchisch gestoorde
medemens uit naar (Ie rest
van het land. Zijn grote talent als
Afkomst
Johannes Nicolaas Ramaer werkte van 1842 tot 1863 als gestichtsgeneesheer in het
Krankzinnigengesticht van het Oude en Nieuwe Gasthuis in Zutphen. Behalve een
bevlogen arts was hij een gedreven hervormer van de zorg voor zijn geestelijk gestoorde
patiënten. Dit laatste bracht hem echter in toenemend conflict met de behoudende
bestuurders van het Gasthuis. In 1863 vertrok hij naar Delft, waar hij benoemd was tot
geneesheer-directeur van het plaatselijke Krankzinnigengesticht.
Dr. Johannes Nicolaas Ramaer
(1817-1887) is postuum wel
aangemerkt als 'Neerlands
eersten psychiater'.1 In de
negentiende eeuw werd
zijn functie echter nog
beschreven als krank
zinnigenarts of ge
stichtsgeneesheer; de
titel psychiater kwam
pas later in zwang.
organisator en netwerker
Ramaer in zijn
kwam hem daarbij goed (Eigen Haard,
van pas.
Opmerkelijk is dat Ramaers leven en werk
tot nog toe weinig aandacht kreeg in Zut-
phen.2 Als positieve uitzondering hierop
kunnen de studies van Wartena3 en Van der
Kluit4 over de geschiedenis van het Zutphense
Oude en Nieuwe Gasthuis (ong) en Ramaers
plaats daarin genoemd worden. In 1986
schreef Van Vondelen5 een gedegen docto
raalscriptie als bijdrage aan Ramaers biogra
fie. Het wachten is nog op de alomvattende
biografie van Ramaer als een van
de belangrijkste wegbereiders
van de Nederlandse psychi
atrie.
De voorouders van Jo
hannes Ramaer stam
den uit Hondschoo-
te, bij Duinkerken.
Guillaume Ramaer,
die daar omstreeks
1575 als burger woon
de, is de vroegst beken
de stamvader van Ramaer.
'lussen hen beiden liggen
zeven generaties.6
Guillatimes zoon Nica-
sius vluchtte als protes
tant voor de katholieke
Spaanse overheerser naar het calvinistische
Leiden. Hij kreeg er in 1615 de eervolle ti
tel van poorter. Nicasius' nazaten verspreidden
zich over het hele land en verwierven onder
andere aanzien als bestuurder, militair, fabri
kant, jurist en medicus.7
Ramaers grootvader, Johannes Ramaer, was
president-schepen (burgemeester) van Kes-
sel, een dorp in het Limburgse Maasdal. Bij
zijn overlijden in 1794 liet hij zijn vrouw ach-
laatste levensjaar.
jaargang 1887)
Zutphen - 2015/1
13
