een neergelegd door het
zoontje van den heer Holl,
bij wien de overledene in
huis was geweest.
Uitwisseling van
krijgsgevangenen
Door Nederlandse bemid
deling waren begin 1918
tussen Engeland en Duits
land uitwisselingen van
krijgsgevangenen op gang
gekomen. Ernstig zieken
en gewonden werden di
rect gerepatrieerd, minder
zware gevallen werden voor
lopig in het neutrale Ne
derland geïnterneerd. Als
gevolg hiervan verbleven in het laatste oor
logsjaar ongeveer 6100 Britse en 4800 Duitse
militairen in ons land. In Wolfheze was een
barakkenkamp voor Duitse militairen van la
gere rang. Duitse officieren en onderofficie
ren werden voornamelijk geconcentreerd in
Rotterdam en het gebied Dieren-Brummen.4
In mei 1918 arriveerden per trein uit Rotter
dam zo'n 230 Duitse officieren en onderoffi
cieren in Zutphen om hier voor de rest van
de oorlog geïnterneerd te worden.5 Een van
hen was Unteroffizier Franz Kalble. Er was geen
Heute Nacht starb imhieaigen
Krankenbaua infolge LuDgenent-
zündung, versehen mit den
heiligen Sakramenten, unser
Kamerad
FRÜNZ KaLBLE
Unteroffizier im R. I. E, 110,
12e Kompanie
eingereicht zum E. E. II.
Sein in 2 schweren Kriegs-
jahren erprobter Hut, sein offenes
und heiteres Wesen machten den
Verstorbenen zu einem guten
Soldaten und lieben Kameraden.
Wir beklagen seinen Verlust
fern der Heimat. Sein Andenken
wird unter uns fortleben.
Die Unteroffizier-Kompanie
Zutphen.
BRAUNE,
Oberleutnant z. See.
Blijkens deze advertentie in de Zut-
phensche Courant van 15 oktober 1918
was Franz Kalble voorgedragen voor
het IJzeren Kruis 2e klasse. Of dat pos
tuum is gebeurd of bij zijn leven, is niet
bekend. (Regionaal Archief Zutphen)
Geïnterneerde Duitse militairen tekenen de pre
sentielijst op de appèlplaats, vermoedelijk de bin
nenplaats van hun Platzkommando op Schupstoel 7.
(Regionaal Archief Zutphen)
kamp, geen prikkeldraad,
er waren geen bewakers.
De meeste ex-krijgsgevan
genen woonden als pensi
ongasten bij particulieren.
Onderofficier Franz Kalble
verbleef bij de familie Holl
op het Rijkenhage. In het
algemeen was de verhou
ding tussen de Zutphense
bevolking en de Duitse mili
tairen buitengewoon harte
lijk. Onder leiding van Zut-
phense burgers maakten ze
excursies, zoals naar de Zut-
phense gasfabriek en naar
de melkfabriek in Eefde.
De roei- en zeilvereniging
Isala stelde haar boten beschikbaar, waarmee
de Duitsers mochten roeien op de IJssel. Van
de gemeente mochten ze 's avonds de gym-
nastiekschool gebruiken om hun conditie op
peil te houden.
'2 schweren Kriegsjahren'
Over het leven van Franz Kalble weten we niet
veel. Dat hij in aanmerking kwam voor uitwis
seling betekent dat hij al meer dan achttien
maanden in Engelse krijgsgevangenschap
had doorgebracht, ofwel dat hij ernstig ziek
of gewond was. In beide gevallen was zijn in
ternering bedoeld om weer mens van hem te
maken. Tegelijkertijd moest de internering
voorkomen dat hij - na opgelapt te zijn - op
nieuw naar het front werd gestuurd.
In zijn overlijdensadvertentie is sprake van
'2 schweren Kriegsjahren'. Slaat dat op de
periode van zijn krijgsgevangenschap? Of was
hij al twee jaren aan het front voordat hij in
krijgsgevangenschap raakte? We weten het
niet. Wel weten we dat Kalbles onderdeel -
het r.i.r. 110, dat voornamelijk bestond uit
Badense en Württembergse reservisten - in
1915/1916 aan de Somme lag in het gebied
^utphen - 2015/1
11
