Zutphen vijftig jaar geleden: 1964 (4)
Theo Hebing
Gym en HBS van Stedelijk
jubileren
15 oktober 1964 Binnenkort, om precies te
zijn op 4, 5, 6 en 7 november, worden in onze
stad twee verjaardagen gevierd, die van een
100-jarige en die van een 125-jarige. Het zijn
de hbs en het Gymnasium, die nu, tezamen
met de gemeentelijke mms, het Stedelijk Ly
ceum vormen.
De data die herdacht worden, zijn 2 no
vember 1840: opening van het Gymna
sium, en 5 september 1864: opening van de
hbs. Deze data geven niet het allereerste begin
aan. Evenals andere steden had ook Zutphen
al vroeg een kapittelschool, die behoorde bij
de Sint-Walburgiskerk. Er zijn aanwijzingen dat
deze school al bestond in het begin van de 14e
eeuw. Zij groeide uit tot een bloeiende Latijn
se school; lange tijd had ze de voor toen grote
omvang van zo'n honderd leerlingen. (Het is
wel aardig te bedenken dat nu de beide lycea
in Zutphen samen meer dan 1.200 leerlingen
tellen!)
Slechts één nieuwe leerling
Na de Franse tijd gaat het de school slecht.
Het kostelijke Album Discipulorum, de (be
houdens een kleine onderbreking) van 1674
tot op de huidige dag bijgehouden leerlin-
genlijst, vermeldt dat in 1815 slechts één
nieuwe leerling werd ingeschreven. Het on
derwijs was in deze jaren niet alleen in Zut
phen achteropgeraakt. De ouderwetse La
tijnse scholen in ons land hielden vast aan
oude vormen, en men had weinig oog voor
de beginnende spectaculaire ontwikkeling
van natuurwetenschap en techniek. Pas te
gen 1840 trad hier en daar verbetering in,
en in 1840 opende, als een der eerste, het
verjongde Gymnasium te Zutphen zijn poor
ten. Als voornaamste nieuwigheid had het
een tweede afdeling, waar jongens werden
klaargestoomd voor de militaire academie te
Breda, voor de marine en voor Delft. Deze
tweede afdeling was de voorloper van de late
re Hogere Burgerschool, de nu honderd jaar
oude schepping van Thorbecke.
Zutphen komt de eer toe als een der eer
ste gemeenten in het land een eigen hbs te
hebben opgericht. Thorbeckes wet is gedag
tekend 2 mei 1863. Al op 5 september 1864
werd de school geopend, nog wel niet in het
gebouw aan de Waterstraat, maar dit zeer
moderne schoolgebouw (nu in gebruik bij
de firma Spruyt Co.) werd reeds een jaar
later betrokken. Het leerlingenaantal nam
gestadig toe, met een kleine teruggang in
1881, toen het nóg modernere gebouw van
het Gymnasium (nu politiebureau) gereed
kwam en blijkbaar grote aantrekkingskracht
uitoefende.
De HBS in de Waterstraat omstreeks 1900.
(Stedelijk Museum Zutphen)
^utphen - 2014/4 119
