1
Wie was toch...
J.A. Tesebeld
Op 15 april 1944 wordt Johan Adolph Te
sebeld (*18 juni 1897) geïnstalleerd als
burgemeester van Zutphen. Hij volgt de in
december 1943 ontslagen burgemeester
Dijckmeester op, die in oktober 1944 in Duit
se gevangenschap zou omkomen. Bestuurlij
ke ervaring heeft Tesebeld niet, of het moet
zijn bestuursfunctie namens de nsb zijn in de
Stichting Nationaal Zangfeest.
In zijn standaardwerk over de Tweede We
reldoorlog in Nederland noemt Lou de Jong
Tesebeld één keer: 'Het verst ging men bij
dit alles, schijnt het, in Zutfen waar de burge
meester, de NSB'er J.A. Tesebeld, niet alleen
zoveel mogelijk Zigeuners maar ook perso
nen "die naar de geaardheid der Zigeuners
rondtrekken", liet oppakken.'
Daarnaast leeft Tesebeld voort in de ar
chieven door zijn brochure Klaarheid, die
als ondertitel heeft Een verhelderend woord
voor dezen tijd ter overdenking. De laatste, vet
gedrukte zin van zijn brochure luidt: 'Zon
der het nationaalsocialisme heeft Nederland
geen toekomst meer.' Gedateerd: 'Zutphen,
Winterzonnewende 1944' [kortste dag, rond
21 december, hk]. Minder dan een half jaar
later is Tesebeld opgepakt en wordt hij ge
dwongen de loopgraven dicht te gooien die
in opdracht van de Duitsers her en der in
Zutphen zijn gegraven, in de volksmond de
'Tesebeld-linie'.
In 1948 moet Tesebeld zich voor het Bijzon
der Gerechtshof in Arnhem verantwoorden
voor zijn mogelijke aandeel in de moord
op de communistische verzetsman Jan Wil
lem Vlastuin. Tesebeld had op 9 september
1944 - vier dagen na Dolle Dinsdag - voor
Landwachters een toespraak gehouden in het
NSB-Kringhuis aan de Zaadmarkt 97. Hij zou
15 april 1944. Op de dag van zijn beëdiging als
burgemeester inspecteert Tesebeld (met pet) voor
het Zutphense stadhuis de meisjesafdeling van de
Jeugdstorm. (foto Zeylemaker, Stedelijk Museum
Zutphen)
hierbij gezegd hebben dat een aantal commu
nisten 'omgelegd' moest worden, als afschrik
wekkend voorbeeld voor de Zutphense be
volking. Nog diezelfde avond wordt Vlastuin
door twee Landwachters in de Bernhardsteeg
doodgeschoten. Het Bijzonder Gerechtshof
in Arnhem veroordeelt Tesebeld op 8 febru
ari 1949 voor zijn aandeel in deze moord tot
twaalf jaar gevangenisstraf. Tesebeld gaat in
beroep. De zaak dient bij de Bijzondere Straf
kamer van het Gerechtshof in Utrecht. Door
tegenstrijdige getuigenverklaringen komt het
hof tot de uitspraak dat het verband tussen
de toespraak van Tesebeld en de moord op
Vlastuin niet bewezen is.
20 april 1950: Tesebeld is vrij man.
(Han Koolhof)
Literatuur
- http://srs. ogs.nl/slachtoffer/161565/
jan-willem-vlastuin
- Jong, L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de
Tweede Wereldoorlog - Deel 7 - Mei '43 - juni '44
(2e band), p. 1353.
- Kranten: Utrechtsch Nieuwsblad van 6 april 1950,
De Waarheid van vrijdag 21 april 1950.
^utphen - 2014/4 117
