HS
I
$:a/ -o
M 7.^-^7-
54*
'^rA'rr^/
- ~~ék Vv~/j'~'
'A-f
hbh^^hhhh^hhhh
A'
-»s
M
V/
"- „/g.V
A>-~$ ƒ1 G-.y/Z^v -Si^f
- lT-«'V ""^,9. dyg)-/t~r. ~~rj£ /U^rGf.
'~Zr& t»w/ ^»WX~^r»a£»
3-t>«v" 'V, •- G>crf.w V',"/1' y' -. J-
>..^-7 i-'vT Zij y*-A- -/■>-^w
,;'>*U-* s,$- i
i?
>.<V J1--^
->«/■
tJwk-.«£W,d
/--^r _J"''.-j
'7W/'
A^/
1
.frfr-h-
v? 7-> yfjK- /l 1
-./X/- - - -. /ft
4. 4,/ 1,4 \Ji-Xyj :>7<c ■*-*-? ■9jzf~$.
ïyf C/'t^ '-• -v" f^xaoéé^y
,.u' -// a— f^*/l~'
-- 7 '%&/ƒ?-/<</" £rflyU-*y
/UJ*-' f-^Us-^ —V:-~/~r~"
i y3£*-df I
^„,1^ .v #f/
H
Brief waarin kanselier en raden van Gelre de ar
restatie bevelen van enkele personen uit Deventer,
onder wie de koopman Johan up Siel en zijn vrouw,
die zich in Zutphen zouden bevinden. (collectie
Regionaal Archief Zutphen)
aangeplakt. De plakkaten en brieven worden
gegeven aan de bestuurders van Zutphen,
maar die hebben verschillende petten op.
Soms fungeren ze als bestuurders van alleen
de stad Zutphen, soms als bestuurders van
het graafschap Zutphen, en dan weer als be
stuurders van het Kwartier van Zutphen (dat
wil zeggen: het graafschap plus Bronckhorst,
Baer, Wisch en 's-Heerenberg).
Hierna volgen vier voorbeelden van verorde
ningen, die Zutphen krijgt.2 We geven eerst
kort de inhoud weer, dan de achtergrond en
vervolgens een beschrijving van de wijze waar
op Zutphen met de verordeningen omgaat.
Graanschepen moeten worden
opgehouden bij de tol
Op 28 augustus 1571 ontvangen de hoofdsteden
van de vier kwartieren van Gelre een brief van
de stadhouder van G elre. Deze verordonneert, na
mens Philips II, om schepen met graan niet zomaar
stroomopwaarts door te laten varen, vanwege het
gebrek aan graan. Als er een schip met graan aan
komt, moeten de tollenaars het stadsbestuur waar
schuwen. Het stadsbestuur moet vervolgens de
bevolking laten weten dat ze een uur lang graan
kunnen kopen tegen een door de burgemeesters tevo
ren vastgestelde prijs.
In 1571 heerst er honger in de Nederlanden.
Er is een ernstig tekort aan graan, dat onmis
baar is voor brood, het hoofdvoedsel van het
grootste deel van de bevolking. Door over
stromingen is de graanoogst in Nederland
nagenoeg verloren gegaan. Er moet graan
ingevoerd worden uit Frankrijk, Polen en de
Baltische staten. Philips ii is echter in oorlog
met Frankrijk, waardoor die toevoer is afge
sloten. Door misoogsten in Polen en door
de naweeën van de langdurige oorlog tus
sen Zweden en Denemarken komt er ook uit
de Baltische staten nog maar mondjesmaat
graan naar de Nederlanden. Het graantekort
doet de prijzen enorm stijgen. Voor de gewo
ne man is graan onbetaalbaar geworden, ook
al omdat velen zonder werk zitten door de
voortdurende economische malaise.
De verordening van Brussel lijkt dan ook
een geschenk uit de hemel. Hoe het bevel is
toegepast in Zutphen weten we niet, maar het
kan niet zonder problemen gegaan zijn. Het
stadsbestuur wordt immers geacht de graan
prijs voor de lokale bevolking te bepalen. Als
het daarbij uitgaat van de behoefte van het
volk, moet de prijs zó laag blijven dat de han
delaren verlies zullen lijden. In veel gevallen
hebben zij het graan immers ook duur moe
ten inkopen. Na deze ervaring zullen han
delaren zich wel twee keer bedenken voor
74 ^utphen - 2014/3
