Afb. 2 Het Liber Aureus Zutphaniensis. Parochie Sint
Jan de Doper, Zutphen. Bruikleen Stedelijk Museum
Zutphen, inventarisnummer Br 00026.
ken ertussen. Boven elke dubbele lectrijn
werd een ijzeren stang gemonteerd, waaraan
door middel van kettingen de boeken wer
den vastgemaakt. De lectrijnen waren ver
sierd met houtsnijwerk door de beeldsnijder
Meester Wilhelm. Hij maakte ook de figuren
aan de pilaren, waaronder een afbeelding
van Sint-Walburgis aan de eerste pilaar vanaf
de huidige ingang.3 De pilaar die recht voor
de oorspronkelijke ingang stond, kreeg een
groter reliëf, Christus Triumfator voorstel
lend. In het aureool rond zijn hoofd staat de
spreuk Ego sum via veritas et vita. (Ik ben de
weg, de waarheid en het leven.) Een duidelijk
symbool voor de inhoud van de bibliotheek!4
In de nieuwe bibliotheek lagen vanaf de
opening 116 boeken. Er is namelijk een re
kening uit 1564 bewaard gebleven voor 116
kettingen.5 De bibliotheek was overigens al
snel te klein: één jaar na de opening moesten
er al acht lectrijnen bijgeplaatst worden. Deze
kwamen tegen de kerkmuur aan te staan.
De St. Walburgiskerk dateert in oorsprong
uit de elfde eeuw.6 Rond 1225 is men ver
moedelijk begonnen met de verbouwing
van de Romaanse basiliek tot een nieuwe
Romaans-Gotische kerk die in later eeuwen
steeds werd uitgebreid. De kerk fungeerde
als dubbelkerk: ze was tegelijk parochiekerk
voor de oude binnenstad van Zutphen en ka
pittelkerk.
Kapittel en kerk konden niet zonder boe
ken. Een belangrijk boek met onder andere
de statuten van het kapittel, eedsformulieren
en een feestlectionarium, wordt nu bewaard
in het Stedelijk Museum van Zutphen. Dit
Liber aureus Zutphaniensis is gebonden in een
schitterende verguld zilveren band versierd
met bergkristallen.7 (afb. 2) De geleerde wer
ken die de kanunniken nodig hadden en de
boeken die voor de liturgie gebruikt werden
(zoals missaals, antifonaria, processionaria),
werden bewaard op het koor in kisten of ge
sloten boekenkasten. Toen in 1492 een nieuw
kapittelhuis aan de kerk werd gebouwd, werd
de gewelfde ruimte boven de kapittelzaal ge
bruikt als boekenkamer. Na de opening van
de 'nieuwe librije' in 1564 werd deze ruimte
de 'oude librije' genoemd. Ze is nu nog in ge
bruik als boekenkamer. De tafel en de vloerte
gels dateren nog uit de vijftiende eeuw.
De collectie
In de 'oude librije', ook wel 'bovenlibrije' ge
noemd, en de 'nieuwe librije' bevindt zich nu
de collectie van de librije van de Sint-Walbur-
giskerk. Dankzij de minutieuze beschrijving
van deze collectie door Joke en Anne-Dirk
Renting (zie clz) kennen we de inhoud van
de collectie nu heel goed. En dit niet alleen.
In hun catalogus hebben zij ook alle voor
gaande catalogi opgenomen. Met behulp
hiervan is de groei en bloei van de collectie
zichtbaar gemaakt, maar ook de neergang.
Bovendien zijn van elk boek de herkomst
gegevens (afb. 3) genoteerd en is de band
(afb. 4) beschreven. Registers ontsluiten deze
zaken.8
We beschikken over elf beschrijvingen van
48 ^utphen - 2014/2