ccjla crafsitie'h&pander is 2+
campanarum
XVIII
1
D
XXIV
XXI
XVII
XVI
XV
XIV
XIII
XII
XI
vi rl
VI»
vi
Afb. 7 Een brochette (uit: Athanasius Kircher,
Musurgia Universalis, Vol.1, Rome 1650, p. 527). Het
opschrift 'Scala crassitiei ponderis 24 campan-
arum' betekent: schaal van dikte en gewicht van 24
klokken. De afstanden vanaf de lijn AE tot elk van
de klokken zijn in slagen op ware grootte. De slag
is de basismaat van de klokkengieter, het is ook de
dikte van de slagring, het gebied waar de klepel de
klokwand raakt (meer hierover in Lehr Profielcon
structies). (foto: auteur)
dat Hemony in uiterste stilte28 een paar man
nen met scherpe staale Beytels materiaal aan de
binnenzijde van de klok door uitdraaien liet
weghalen. Op het juiste moment moesten ze
dan stoppen. Ook vermeldt Commelin dat
Hemony gebruikmaakte van metalen staafjes
die op een gegeven moment gingen resone
ren; dan had hij de juiste toon. Het is maar de
vraag of hij dat al deed bij de klokken in Goor.
Een bekend verhaal over jhr. Van Eyck was dat
hij door de juiste toon te fluiten wijnglazen
kon laten trillen en ook aan een klok zo een
toon kon ontlokken. Daarom is het aanneme
lijk dat Van Eyck en Hemony de techniek van
de staafjes samen hebben ontwikkeld. Maar
vermoedelijk was Hemony al in Goor precie
zer dan zijn concurrenten, en waarschijnlijk
ook muzikaler.
Noten
1 Met heel veel dank aan Gert Oldenbeuving.
2 De meeste gegevens over de Hemony's zijn
ontleend aan André Lehr, De klokkengieters
Frangois en Pieter HemonyEijsbouts, Asten 1959.
3 Voor een uitgebreid verhaal, zie S.B. Siebelink.
4 Memoriën- en Resolutiënboek der stad
16 april 1642. Regionaal Archief Zutphen,
Oud-archief van de Stad Zutphen (1206-1815),
nummer toegang 001, inv.nr. 11.
5 Voor meer bijzonderheden, zie M.M. Door-
nink-Hoogenraad.
6 Memoriën- en Resolutiënboek der stad Zutphen,
1 augustus 1643. NL-ZuRAZ, OAZ, 0001, inv.
nr. 11.
7 Memoriën- en Resolutiënboek der stad Zutphen,15
maart 1644. NL-ZuRAZ, OAZ, 0001, inv.nr. 11.
^utphen - 2014/1 9