Noten
1 N.B. Tenhaeff, Diplomatische studiën over Utrecht-
sche oorkonden der Xe tot XlIe eeuw (Utrecht
1913); W. de Vries, De opkomst van Zutphen
(Arnhem 1960); M. Groothedde, Een vorstelijke
palts te Zutphen? Macht en prestige op en rond het
plein 's-Gravenhof van de Karolingische tijd tot aan
de stadsrechtverlening (Zutphen 2013).
2 Groothedde (2013) 389-393, 412-413; M.
Groothedde, 'De nederzettingsontwikkeling
van Zutphen voor het jaar 1000', idem, en
A.F.W.E. Bastemeijer, 'De Zutphense burcht
van het jaar 1000 tot het einde van de twaalfde
eeuw', in M. Groothedde e.a. (red.), De
Sint-Walburgiskerk in Zutphen, momenten uit de
geschiedenis van een middeleeuwse kerk (Zutphen
1999) 9-29, resp. 31-61; M. Groothedde, 'De
blauwdruk van middeleeuws Zutphen, de
Zupthense ringwalburg in breed perspectief',
Westerheem 58 (2009) 273-293, waar hij 277 de
'bouw van de tufstenen (konings)palts in het
midden van de elfde eeuw' dateerde, maar in
Groothedde (2013) 404 heet het intussen: 'de
exacte datering binnen die eeuw is op archeo
logische gronden nog steeds niet te geven'.
3 EJ. Harenberg, Oorkondenboek van Gelre en
Zutphen tot 1326, VIII: kapittel van St. Walburg te
Zutphen, proosdij van St. Walburg te Zutphen, vica-
rieën in de St.-Walburgiskerk te Zutphen, Stad Zut-
phen(Den Haag 2003) 1059.07.16, 1064.12.31,
1105.05.16, 1127.02.28, 1134.02.02.
4 Groothedde (2013) 413; de latere hof van de
graven van Gelre lag buiten de ringwal: ibidem
93.
5 Men zie alvast H.H. Jongbloed, 'Tussen
"paltsverhaal" en "IJssellinie", Averarda "van
Zutphen" (f 11 augustus [961]) en de geboor
te van de graafschappen Zutphen en Gelre
(1026-1046)', in Bijdragen en Mededelingen Gelre
Historisch Jaarboek voor Gelderland 97 (2006)
57-130 i.h.b. 57-73, gevolgd door Grootheddes
repliek 'Van koningspalts tot tegenkonings
palts', ibidem 131-139; H.H. Jongbloed, 'Om
mekeer aan de IJssel, graaf Godschalk (f 16
december 1063) en de opkomst van Zutphen',
in Bijdragen en Mededelingen Gelre Historisch
Jaarboek voor Gelderland 101 (2010) 27-80 i.h.b.
29-30 en n. 9, en idem, 'De Zutphense falsa
(1059*-1209*) een eeuw na Tenhaeff, oude en
jongere misverstanden onder het mes', in Bij
dragen en Mededelingen Gelre Historisch Jaarboek
voor Gelderland 102 (2011) 33-92, i.h.b. 37-41,
75-76 en n. 145.
6 Groothedde (2013) 51, 87, 89-92, 96 ('over
tuigend de falsa ontleed'), 103, 167-168, 177,
277, 279-280, 291, 335, 391-392, 395, 412, 427
('analyse van Harenberg volgen'), met verwij
zingen naar E.J. Harenberg, 'Nieuw licht op
de Zutphense Falsa uit onverwachte hoek: een
geïnterpoleerde pauselijke oorkonde van 1186
of 1187' in Groothedde (red.), Walburgiskerk
93-108, en naar Harenberg (2003) de al eerder
genoemde oorkonden alsmede 1107.12.28,
1187.03.20, 1209.03.27; in Groothedde (2013);
niet genoemd maar van even grote betekenis
is E.J. Harenberg, 'Oorkondenvervalsing in
het teken van nieuwe machtsverhoudingen',
in S.C. Derks (red.), Nederland in de wereld,
opstellen bij 100 jaar Rijks Geschiedkundige Pu-
blicatiën (Den Haag/Amsterdam 2002) 55-70;
Jongbloed, 'Falsa', 42-45.
7 Groothedde (2013) 373 zestiende regel van
boven ('verzonnen gebeurtenis'). In mijn
'Paltsverhaal' 62 beriep ik mij op Groothedde
(1999) 16 en 20-22, waar op 16 (eerste kolom
voorlaatste regel) de mededeling staat dat
'de grote houten hal op zijn beurt, wederom
na brand, wordt opgevolgd door een tufste
nen paleis' (mijn cursivering) P. Bitter,
'Archeologisch onderzoek naar voorgeschie
denis, ontstaan en ontwikkeling van Zutphen',
in W.Th.M. Frijhoff e.a. (red.), Geschiedenis van
Zutphen (Zutphen 1989) 42-47 had 44 (tweede
en derde regel van onderen) nog gemeld dat
dat houten gebouw 'was afgebroken vóór de
tufstenen bouwperiode'. Dus wie heeft er nu
iets verzonnen?
8 Groothedde (2013) 409. Bitter (1989) 43-44
vond het nog een gebouw van 'een welbekend
type dat in Duitsland en Denemarken
voorkwam bij hoven van edelen, bisschoppen en
kloosters' (mijn cursivering), maar toen was de
totale omvang nog niet vastgesteld.
9 O. Ellger, 'Cappenberg: von der Burg zur
Kirche, Ausgrabungen im Chor der ehem.
Pramonstatenserstiftskirche St. Johannes Ev.
82 Zutphen - 2013/3
