Vijftigste lustrum
1788 door het Hof van Gelderland bij verstek
ter dood veroordeeld.
Hoe het de sociëteit in het voorbije kwart
millennium is vergaan, is beschreven in een
boek* dat ter gelegenheid van het vijftigste
lustrum is verschenen. Het beschrijft de ge
schiedenis van dit illuster gezelschap, waar
van in de achttiende, negentiende en een
deel van de twintigste eeuw menig lid zijn
stempel heeft gedrukt op stad en land.
Het boek verhaalt over de animositeit tussen
bestuurders en bestuurden, over de roerige
jaren 1780—1787, over de eerste Zutphensche
Courant en zijn recalcitrante uitgever, over pe
tities en rekwesten van burgers waarnaar niet
werd geluisterd en over de wisselingen van de
vroedschappen en de regimes waaronder Zut-
phen leefde. Dat waren achtereenvolgens de
Republiek uit het Ancien Régime, de Bataaf
se Republiek, met de moeizaam verworven
gelijkstelling van katholieken, doopsgezin-
Zie de rubriek 'Signaleringen'.
Deze muurschildering van M. Germans uit 1982
bevindt zich in de Oranje Sociëteit. Ze is gebaseerd
op de gravure van C. Troost uit 1748. (collectie
Groote of Oranje Sociëteit)
den en joden, het Koninkrijk Holland, met
een Franse koning, en het vorstendom dat
al spoedig het Koninkrijk der Nederlanden
werd onder een Oranjevorst.
Dankzij de rol van progressieve liberalen
rond het midden van de negentiende eeuw
maakten monarchale constituties plaats voor
een constitutionele monarchie, waardoor de
samenleving gaandeweg een democratischer
karakter kreeg. Het waren ontwikkelingen
die ook leden van de sociëteit niet onberoerd
lieten. Al vanaf het begin van de negentiende
eeuw hadden zij zich ingespannen om de ar
moede te bestrijden en de werkgelegenheid
en het onderwijs te bevorderen.
Sinds 1763, het jaar waarin de sociëteit
werd opgericht, heeft de stad naast enkele
hoogtepunten vele dieptepunten gekend.
Met name de Tweede Wereldoorlog, het bom
bardement op Zutphen en de ontploffing van
een munitietrein zijn voor velen nog levende
^utphen - 2013/2
49
