JLi
ir*
I i i 1
Afb. 6 Gezicht op de
Martinuskerk in Warns-
veld in 1743 door Jan de
Beijer. (Regionaal Archief
Zutphen)
Afb 7 Dwarsdoorsnede
van een hallenkerk (de
Nieuwstadskerk, naar Ter
Kuile).
hallenkerk, omdat de beide schepen onge
veer even hoog zijn.
De hoogte tot de sluitsteen van het hoofd
schip en die van het zuiderzijschip bedraagt
in beide gevallen circa 10 m. Omstreeks 1500
werd de kerk verbouwd van een tweeschepige
tot een drieschepige hallenkerk. Het nieuwe
noorderzijschip is met zijn breedte van 7,5 m
1,5 m breder dan het corresponderende zij
schip, maar nog steeds minder breed dan het
hoofdschip in het midden van de kerk. In het
begin van de 16de eeuw zijn de zijschepen
iets verlengd (aan de oostzijde). Alle beuken
hebben afzonderlijke zadeldaken.
De hoofdkerken van een aantal Oost-Gelderse
steden hebben in de tijd van de late gotiek zij-
schepen gekregen, die even hoog zijn als het
middenschip, bijvoorbeeld de Gudulakerk in
Lochem, de Stevenskerk in Nijmegen, maar
ook de Walburgiskerk in Zutphen. In Nijme
gen en Zutphen bestond het middenschip al,
als overblijfsel van een 13de-eeuwse kerk. De
verbreding en verhoging van de zijschepen
werd in Zutphen in het midden van de 15de
eeuw gerealiseerd. Deze werkzaamheden wa
ren voltooid in 1456. Evenals bij de zojuist
besproken Nieuwstadskerk kregen de nieuwe
zijschepen niet dezelfde breedte als het oude
middenschip (middenbeuk ongeveer 11 m,
zijbeuken circa 8,5 m). De hoogte tot de sluit
steen bedraagt in het midden ongeveer 18 m
en opzij 17,5 m. Alle drie de schepen gaan
schuil onder afzonderlijke zadeldaken.
Tot slot nog een voorbeeld van een driesche-
pige hallenkerk uit latere tijd. Het betreft de
synagoge uit de jaren 1878-1879 (architect
D. Lijsen), zodat de term hallenkerk hier ei
genlijk niet op zijn plaats is. (afb. 8) De sjoel
heeft een opmerkelijk breed middenschip,
namelijk 9,26 m, terwijl de zijschepen ieder
slechts 2,60 m breed zijn. Hierbij moet wel
worden aangetekend dat de zijschepen oor
spronkelijk van galerijen waren voorzien, en
het middenschip niet (deze galerijen waren
speciaal bestemd voor vrouwen). Tegenwoor
dig is alleen de verdieping van alle drie de
ruimten in gebruik. Na de Tweede Wereld-
18 ^utphen - 2013/1
