Pseudobasiliek
Hallenkerk
Afb. 5 Kruisribgewelf in het middenschip van de
Walburgiskerk. (foto: Jan Frings)
laatgotische constructie. Opmerkelijk zijn de
zesdelige kruisribgewelven boven het cen
trale gedeelte van het schip, welk gewelftype
in verband wordt gebracht met gelijktijdige
kerken in Keulen2. (afb. 5) Omdat de roma-
nogotische kerk geconstrueerd was volgens
het principe van het zogeheten gebonden sys
teem, waarbij de zijbeuken gewoonlijk half zo
breed zijn als de middenbeuk (in dit geval on
geveer 11 m) kan ervan worden uitgegaan dat
de bijbehorende zijbeuken ieder een breedte
hadden van circa 5,5 m).
Een pseudobasilicale kerk vinden wij niet in
Zutphen zelf, maar in Warnsveld: de Marti-
nuskerk. (afb. 6) In de middeleeuwen kwam
dit type bedehuis - zoals gezegd - veel voor in
Gelderland; het is verreweg het meest gebrui
kelijke kerktype in de Achterhoek.
Het driebeukige schip van de kerk van
Warnsveld dateert uit de tweede helft van de
15de eeuw. De middenbeuk heeft hier een
breedte van bijna 6,5 m, de zijbeuken zijn
ieder iets meer dan 3 m breed. Bloemink3
meent dat aan het bestaande pseudobasilicale
schip een ouder zou zijn voorafgegaan, dat hij
dateert in de eerste helft van de 15de eeuw.
Dit schip zou verhoogd zijn aan het einde van
de 15de of het begin van de 16de eeuw.
In de bestaande constructie zijn de zymu-
ren van de middenbeuk hoger dan die van de
zijbeuken. Middenbeuk en zijbeuken worden
gedekt door één gemeenschappelijk zadel
dak. De stenen gewelven van het schip zijn in
de eerste helft van de 19de eeuw weggebro
ken, zodat zich daar nu houten zolderingen
bevinden.
Hiervoor is al uiteengezet dat de Sint-Jans-
kerk in de Nieuwstad van Zutphen oorspron
kelijk kleiner is geweest. Hier is sprake van
een typisch voorbeeld van een laatmiddel
eeuwse kerk, die door verscheidene uitbrei
dingen zijn huidige gestalte heeft gekregen.
De Nieuwstadskerk was oorspronkelijk 9 m
breed. Omstreeks het midden van de 15de
eeuw werd hij aan de zuidzijde - de kant van
de oude stad - vergroot met een nieuw schip,
dat 6 m breed is. Hoewel de nieuwe beuk aan
merkelijk minder breed werd dan de oude, is
in dit geval toch sprake van een tweeschepige
^utphen - 2013/1
17
