La Tène-armbanden
bruik was. Dit maakt dat we hier mogelijk te
maken hebben met een dump die deel uit
maakte van een begrafenisritueel. Daar zijn
voorbeelden van bekend, al zijn die duide
lijker. Vaak zijn dat dan wapendeposities,
(veen)lijken en in Denemarken zelfs zee
waardige schepen en complete legers met
onklaargemaakte wapens. Omdat daartussen
vaak ook kostbare voorwerpen zitten, is het
duidelijk dat dit niet primair afvaldumps zijn,
maar dat er eerder een bepaalde religieuze
overtuiging achter zit. Hier zijn dan wel geen
kostbaarheden gevonden, maar normaal ge
sproken zou men het huishoudelijk afval in
een kuil of laagte vlak bij huis wegwerpen. Als
we dit allemaal op een rijtje zetten, kunnen
we ons een voorstelling maken van hoe zo'n
begrafenisritueel zou kunnen verlopen:
Als er iemand overleed, werd die persoon
op een brandstapel gelegd en gecremeerd.
Zijn witverbrande beenderen werden uit de
asresten van de brandstapel gezocht en ze
werden begraven. Het geheel werd onder een
heuveltje begraven. Persoonlijke bezittingen,
zoals potten, weefgetouw en meubels, wer
den uit zijn huis gehaald. Ze werden over het
grafveld heen gedragen en in het naastgelegen
ven kapotgeslagen of verbrand. Opvallend is
dat het daarbij alleen om 'vrouwelijke' objec
ten lijkt te gaan: kookpotten, weefgewichten,
spinklosjes, maalstenen en armbanden. 'Man
nelijke' objecten als zwaarden, lanspunten en
bijlen worden juist gevonden in rivieren, die
verder van de nederzetting vandaan lagen.
Tussen dit vernietigde materiaal bevindt zich
een vondstcategorie die nog niet besproken
is: glazen armbanden en ringen. Temidden
van al het aardewerk en de houtskool werden
tien fragmenten van paarse en blauwe gla
zen La Tène-armbanden gevonden. (afb. 8)
Deze armbanden en ringen werden in de late
ijzertijd (La Tèneperiode) door iedere vrouw
Afb. 8 Glazen La Tène-armbanden en -ringen uit
Zutphen (1e eeuw v. Chr.). (foto: auteur)
gedragen vanaf de puberteit, en waren dus
als het ware onderdeel van de klederdracht.
In Zuid-Nederland zijn duizenden van der
gelijke armbandfragmenten gevonden, maar
boven het Rijndal zijn ze zeer zeldzaam. Ze
worden geassocieerd met de Kelten: de ver
spreiding van dergelijke armbanden komt
in Europa grotendeels overeen met het Kel
tische gebied. Lokaal zijn er wel verschillen,
die mogelijk de lokale identiteit weerspiegel
den. We hebben hier dus waarschijnlijk te ma
ken met een uitloper van dit cultuurgebied,
die noordelijker ligt dan tot nu toe altijd is
aangenomen. Daarnaast zijn er rond Zut-
phen nog vijf van dergelijke armbanden, vijf
Keltische munten en een ijzeren gordelhaak
bekend die ook in dit plaatje passen.
Ook dit La Tèneglas getuigt overigens van
uitgestrekte netwerken. Het is chemisch
vrijwel identiek aan het blauwe glas van de
ringoogkralen. Het basismateriaal is dus ook
afkomstig uit het oostelijke Middellandse
Zeegebied. De glasbaren werden waarschijn
lijk in de Keltische ambachtscentra (oppida)
verder verwerkt.
^utphen - 2013/1
11
