De Wolfelermarke
Wel of geen marke?
I-
Henk Demoed
■'iFÏ
j])SjV DaM.
In vroeger tijden was het stadsgebied
van Zutphen omgeven door een kring
van marken. Marken zijn verenigingen
van eigenaren van de oude, gevestig
de boerenerven. Ze werden ingesteld
voor het in stand houden van de woeste
gronden die in hun gemeenschappelijk
bezit waren. Deze gronden waren nodig
voor de bemesting van het akkerland. Zij
dienden als aanvullende weidegronden
voor het vee dat de mest moest leveren.
Op die gronden werden de plaggen ge
stoken waarmee de mest gemengd werd.
Wat weten we van de marken rondom
Zutphen, in het bijzonder van de Wolfe
lermarke? Was de Wolfelermarke wel een
echte marke?
De markengenootschappen zijn oud. Zij zijn
ontstaan aan het eind van de dertiende eeuw,
toen door een toegenomen bevolking te
groot beslag op de gronden gelegd werd. Zij
hebben gefunctioneerd tot in de negentien
de eeuw, toen de gezamenlijke gronden ver
deeld werden. In de loop van de tijd zijn de
marken ook allerlei taken gaan vervullen die
nu door de gemeenten gedaan worden. De
deelnemende erven zijn de 'gewaarde erven';
de bezitters ervan noemen we gewaarden of
geërfden. Geregeld vergaderden zij over zaken
van de marke. Hiervan werd verslag gedaan
in het markenboek, het notulenboek van de
markenvergaderingen. In dit boek werden
ook de markenregels opgetekend. Het mar-
kenboek is het belangrijkste document voor
de studie van een marke. Is dat verloren ge
gaan, dan moeten we andere bronnen aanbo
ren, bijvoorbeeld rechterlijke archieven.
^utphen - 2012/4 105
