Wolfelermarke blijkt Wolfelerveld
Twentekanaal; het restant van de Boedelhof
aan de Gorsselse kant. De Wolfelermarke ligt
op het sluizencomplex en strekt zich uit naar
het oosten.
Voor onze vraagstelling - wel of geen Wol
felermarke? - zijn de getuigenverhoren het
duidelijkst. Zij geven aan om welk gebied het
gaat en wat het gebruik ervan was. Het groot
ste deel van de dossiers bevat juridische be
wijsvoering, vaak in tientallen punten.
Het wordt wel duidelijk uit de gebruikte
terminologie dat het om een stuk veldgrond
ging, aangeduid met Wolfelerveld óf Wol
felermarke. Van de kant van de Boedelhof
werd steeds benadrukt dat de mensen daar
van rechten hadden op dat veld, dat hun vee
daar ongestoord kon weiden. Den Dam aan
de andere kant bestrijdt de rechten van de
Boedelhof; de afsluiting van het mennegat is
hun goed recht en kan niet betwist worden.
Maar waar het hier om gaat: van een marken
organisatie blijkt niets. Er is nergens sprake
van een marke met gewaarden of geërfden,
markenregels, optreden van een marken
richter of een schutter. Alleen in die eerste
stukken van 1384 en 1399 wordt over waren
in de Wolfelermarke gesproken. De term
Wolfelermarke wordt betrekkelijk weinig ge
bruikt, meestal wordt het gebied Wolfelerveld
genoemd. De slotsom moet zijn dat de Wolfe-
lermarke een stuk veld in de marke Eefde was
met zekere weiderechten, maar daar weten
we door gebrek aan stukken van deze marke
te weinig van.
Bronnen, noten en literatuur
1. J.J.S. Sloet, Geldersche markerechten deel 2
(1913), blz. 198 en 352.
2. Zie H.B. Demoed, 'De marke Eefde', in Ons
Markeboekjrg. 2 nr. 3 (1984), blz. 9-16 en Henk
Demoed, 'Eme in de 18e eeuw', in Leesten en
Eme. Archeologisch onderzoek naar verdwenen buur
schappen bij Zutphen (1996), blz. 153-161.
3. Regionaal Archief Zutphen (RAZ), Archief van
de marke Eefde (5007), inv.nr. 1: een brief van
de burgemeester van Gorssel uit 1817 gericht
aan de markenrichter van Eefde over onder
houd aan de Eefdese brug, en Gelders Archief
0366 Marken en maalschappen, Leesten: akte
voor notaris Lulofs betreffende overdracht van
wegen en duikers aan de gemeente Warnsveld,
5 november 1847.
4. Martens van Sevenhoven, Marken in Gelderland
(1925), blz. 26-27.
5. Henk Demoed, 'De marken en de kerk van
Warnsveld', in In en om de kerk. De geschiedenis
van de Warnsveldse Martinuskerk (2006), blz. 67.
6. RAZ, Archief van het Scholtambt Zutphen
(0338), inv.nr. 127.
7. Alinge, heel: Verwijs en Verdam, Middelneder
lands Woordenboek (1885), met de toevoeging:
vooral in oude oorkonden is alinge een zeer
gewoon woord. Er wordt in de akte van 1384
dus gesproken over een hele ware in de Wol-
felermarke. Het woord zal in de zeventiende
eeuw niet meer bekend zijn geweest, zodoende
wordt verderop steeds gesproken van de 'alin-
ge Wulfler marke', wat een vreemde aandui
ding is. Een waere (het waar, waardeel) is het
bezitsrecht van een gewaarde op een aandeel
in de markengronden.
8. Dit is de enige keer dat we de aanduiding
Dammerveld tegenkwamen.
9. RAZ, Scholtambt Zutphen, inv.nr. 127, SZU
004000273.
112 ^utphen - 2012/4
