Een hardnekkig gerucht over Ludwig van
Beethoven is dat hij in Zutphen zou zijn gebo
ren. Wie de lokale kranten van de afgelopen
decennia erop naslaat, zal ontdekken dat het
verhaal zo eens in de tien jaar 'herontdekt' en
gepubliceerd wordt. Maar het verhaal moet
ergens op gebaseerd zijn. Waar komt het van
daan?
De kinderen Van Beethoven
Historische vergissing?
Afkomstig uit de Nederlanden
Volgens de gangbare literatuur zou Ludwig
van Beethoven zijn geboren op 16 december
1770 te Bonn als tweede kind van Johann van
Beethoven, Kapelmeister en hoftenor aan het
Kurfürstenhof te Keulen en Bonn, en Magda-
lena ('Helena' of 'Lena') Keverich. Het eer
ste kind, Ludovicus Maria, is kort na de ge
boorte in 1769 overleden. In totaal kreeg
Helena zeven kinderen:
april 1769 Ludovicus Maria
(sterft vroegtijdig)
december 1770 Ludovicus/Ludwig/Louis
(gedoopt op 17-12-1770)
april 1774 Caspar Anton Carl
oktober 1776 Nicolaus Johannes
februari 1779 Anna Maria Franziska
(sterft vroegtijdig)
januari 1781 Franz Georg (sterft vroegtijdig)
mei 1786 Maria Margaretha
(sterft vroegtijdig)
Ludwig, Caspar Anton Carl en Nicolaus Jo
hannes bereikten de volwassen leeftijd. Op
vallend is het gat tussen 1770 en 1774, terwijl
tot 1781 om de twee tot tweeënhalf jaar een
kind wordt geboren. Daar zou nog een kind
tussen gepast hebben, dat dan in het jaar
1772 geboren zou kunnen zijn.2
In augustus 1836 schreef ene W. van Marsdijk
een brochure of brief aan het stadsbestuur
van Bonn, waarin hij wijst op een historische
vergissing bij het voornemen om een stand
beeld voor Ludwig van Beethoven in die stad
op te richten, omdat hij er zeker van is dat de
componist in Zutphen is geboren. Het Frans
talige geschrift is in 1836 uitgegeven door
J.D. Sijbrandt in Amsterdam. Van Marsdijk
noemt als exacte plaats van Van Beethovens
geboorte het logement De Fransche Tuin ach
ter 's Lands Stallen. Dat zou dus ergens op
de Paardenwal nabij de Halve Maanstraat ge
weest moeten zijn. De herberg was in 1836 al
gesloopt.3 Het gezin Beethoven gaf een zang
voorstelling in augustus 1772 op de kermis te
Zutphen, toen Helena van Beethoven beviel
van haar derde kind. Inderdaad is bekend dat
Johann, net als zijn vader Lodewijk, het offi
ciële ambt van hofzanger combineerde met
optredens in andere plaatsen en streken.
Alhoewel Van Marsdijk op veel punten zeer
gedetailleerd is, zijn z'n argumenten soms
discutabel of zelfs flauwekul. De afkomst van
de familie Van Beethoven is algemeen be
kend: grootvader Lodewijk kwam uit Meche-
len, waar de familie Van Beethoven al genera
ties woonde. Via een aanstelling als cantor in
Leuven en Luik kwam Lodewijk uiteindelijk
in Bonn terecht.4 Ludwig van Beethoven zelf
was trots op z'n Nederlandse afkomst, niet in
de laatste plaats omdat hij erg gesteld was op
zijn grootvader Lodewijk.5 Het tussenvoegsel
'Van' gaf hem in Wenen de schijn van status,
omdat het geassocieerd werd met adel.
Van Marsdijk kreeg bijval van A.J. van der Aa,
die op p. 180 van zijn artikel in Geschied- en
aardrijkskundige beschrijving van het koningrijk
der Nederlanden (Gorinchem 1841) zegt, dat
Zutphen de geboorteplaats is van Lodewijk
van Beethoven. Drie jaar later wordt dit her
haald in een verkorte, voor schoolgebruik ge
schikt gemaakte, versie van dit werk.
De beweringen van Van Marsdijk werden in
die tijd serieus genomen, getuige de Frans-
^utphen - 2012/3
73
